GROENLINKS VEROVERT NEDERLANDSE STEDEN
GroenLinks lijkt de grote winnaar te worden van de gemeenteraadsverkiezingen in Nederland. De partij van Jesse Klaver wordt de grootste in Amsterdam en Utrecht.
BRUSSEL I GroenLinks rijft Amsterdam binnen. Dat voorspelden gisteravond de exitpolls. Het linksliberale D66 had vier jaar geleden het rode bastion in handen gekregen, maar vanaf vandaag wordt groen de kleur van de hoofdstad. De partij van Jesse Klaver verdubbelt zijn zetelaantal bijna en stijgt van zes naar elf. ‘Een historische uitslag’, vond Amsterdams partijvoorzitster Marjolein Meijer. D66 krijgt een pandoering en duikt van veertien naar negen zetels.
Nog grote verliezers in de hoofdstad zijn de socialisten (SP) en – vooral – de sociaaldemocraten van de PvdA. Na het grote verlies in 2014 kachelt de partij van Lodewijk Asscher nog eens vijf zetels achteruit. Dat leek gisteravond een trend in de grote steden, want ook in Rotterdam en Utrecht boekten de twee rode partijen fors verlies.
In Amsterdam werd ook erg uitgekeken naar het resultaat van Forum voor Democratie, de partij van Thierry Baudet. Het was de enige gemeente waar de nieuwe rechtspopulistische partij meedeed. Het succes is minder groot dan verwacht: de partij zou twee zetels halen.
Ook in Utrecht stonden rood en D66 op verlies, en groen op winst. In de studentenstad haalde GroenLinks zelfs een eclatante zege. Het zou een kwart van de stemmen binnenrijven – goed voor twaalf zetels – en met ruime voorsprong de grootste partij worden. Ook hier onttroont de partij D66, dat vier zetels zou verliezen om er negen over te houden.
In Rotterdam was het vooral de vraag of Leefbaar Rotterdam – de erfgenamen van Pim Fortuyn – de grootste partij kon blijven. Dat leek te lukken, maar ze verliest wel zetels. Volgens de exitpolls zakt de partij van veertien naar elf zetels. Toch was lijsttrekker Joost Eerdmans erg tevreden. ‘We gaan wel iets achteruit, maar dit is een topprestatie voor ons allemaal. We zijn niet verslagen door de PVV (van Geert Wilders,
red.), en daar zijn we ontzettend blij mee.’ De grote winnaar in de havenstad is Denk, de partij die zich vooral richt op de Nederlanders van Turkse origine. Zij haalt in een klap vier zetels. Ook hier is er winst voor GroenLinks (twee zetels erbij) en de VVD (idem). Ook de PVV, die voor het eerst opkwam in de stad, haalt twee zetels.
Landelijke exitpolls waren er gisteravond niet. Vier jaar geleden bleken de voorspellingen van onderzoeksbureau Ipsos niet betrouwbaar genoeg. Het CDA werd toen te laag gepeild. Lokaal bleven de christendemocraten toen nog de meeste stemmen halen, hoewel ze op nationaal niveau weggezakt waren.
De vraag is of ze die koppositie kunnen behouden. Dat zal pas vandaag duidelijk worden, want de christendemocraten staan vooral op het platteland sterk en daar waren geen exitpolls. De VVD van premier Rutte – die op nationaal niveau al jaren de sterkste fractie is – maakte zich de voorbije weken in elk geval sterk dat ze ook op lokaal vlak de macht kan grijpen.
In grote steden leek de VVD lichte winst te boeken en daarmee gaat ze tegen de traditie in want gewoontegetrouw worden de regeringspartijen afgestraft bij de gemeenteraadsverkiezingen. Dat scenario dreigt vandaag vooral voor D66. De exitpolls in Rotterdam, Utrecht, Enschede en Amsterdam voorspelden weinig goeds voor de partij van Pechtold: overal was er verlies.
Nederland kon ook stemmen in een raadgevend referendum. De inzet daarvan was eerder symbolisch, want de regering had al laten weten dat ze met de uitslag geen rekening zou houden. De Nederlanders moesten zich uitspreken over de vraag of hun inlichtingendiensten ruimere bevoegdheden mogen krijgen. De regering heeft daarover een wet klaar.
Volgens de exitpolls is Nederland volledig verdeeld over de kwestie: 49 procent zou voor hebben gestemd, 48 procent tegen. De verwachting was wel dat meer Nederlanders de wet zouden steunen.
Voor de ‘rode’ partijen SP en PvdA dreigt een catastrofe. Ook D66 krijgt klappen