Ook een ongeboren kind heeft recht op jeugdhulp
Vroedvrouw Sylvia De Ryck, coördinator van een hulpnetwerk voor kwetsbare toekomstige ouders, slaakt een noodkreet: ‘Er zijn te weinig mogelijkheden om het ongeboren kind te beschermen.’
BRUSSEL I Minstens eenmaal per week komt een kwetsbare zwangere vrouw bij het ondersteuningsnetwerk Parel in Leuven terecht. Het betreft moeders die drugs gebruiken of alcoholverslaafd zijn, en er niet in slagen om af te kicken tijdens de zwangerschap. Of anders zijn het ouders die in erg moeilijke situaties leven: financieel, materieel, psychosociaal of relationeel. Of nog: ouders van wie vorige kinderen uit huis zijn geplaatst, en die hopen dat ze hun volgende kind wél kunnen behouden.
Het Parelnetwerk biedt hen ondersteuning vóór de geboorte en ook in de onmiddellijke periode erna. ‘Iedere zwangere vrouw krijgt een Parelcoach, die haar en eventueel ook haar partner zo vaak en zo intens begeleidt als nodig’, zegt Sylvia De Ryck, vroedvrouw bij het UZ Leuven en ook coördinator van Parel.
Goede start met baby
‘Ons doel is preventief: gezinnen helpen om ondanks alles een goede start te maken met de baby. Want het alternatief is de uithuisplaatsing van het kind en daar wint niemand bij. Niet de ouders, die hun kind verliezen. Niet het kind, dat zich niet kan hechten aan zijn ouders en op termijn misschien elk contact met de ouders verliest. En ook niet de maatschappij, die er een ontwricht gezin bij krijgt. Dat willen we dus voorkomen. Maar het ontbreekt ons aan mogelijkheden om ongeboren kinderen goed te beschermen.’
Het probleem is tweeërlei, zegt De Ryck. Om te beginnen: ‘Ouders die bereid zijn hulp te aanvaarden, botsen vaak op een muur: hulpverlening voor moeder en kind is niet beschikbaar of kan pas aangevraagd worden als het kind geboren is.’
De Ryck: ‘Heel wat voorzieningen binnen integrale jeugdzorg waar ouders en kinderen samen geholpen worden, kunnen niet worden aangevraagd tijdens de zwangerschap. De wachttijd begint pas te lopen vanaf de geboorte. We hebben het al meegemaakt dat een moeder zo drie maanden van haar kind gescheiden werd, ‘Niemand wil kinderen “afpakken” van de ouders. Maar soms kan het niet anders.’ omdat ze dan pas samen terecht konden in een centrum voor integrale gezinszorg.’
Baby’s die afkicken
‘Ouders die zich niet willen laten helpen, of die het niet volhouden om zich te laten begeleiden tijdens hun zwangerschap, kunnen daar ook niet toe gedwongen worden. Wat wél kan, is een zeer pijnlijke dwangmaatregel vanaf de geboorte, die bepaalt dat de baby niet mee naar huis mag.’
‘Natuurlijk gaan we tijdens de zwangerschap het gesprek aan
met de ouders. We proberen er een positief verhaal van te maken, want elke vrouw wil de beste moeder zijn voor haar kind. Maar we plaatsen hen ook voor de consequenties van hun gedrag. Hoezo, vragen ze ons, denk je nu echt dat wij ons kind gaan mishandelen? Dan antwoorden wij: door je verslaving ben je daar nu al mee bezig. Sommige baby’s moeten wekenlang in het ziekenhuis blijven om af te kicken van drugs. Anderen hebben schade opgelopen aan de hersenen door het alcoholgebruik van hun moeder.
Geen enkele hulpverlener wil kinderen “afpakken” van de ouders. Maar soms kunnen we niet anders. Liever nog zouden we die schade bij pasgeboren baby’s voorkomen.’
Als samenleving gedragen we ons nogal hypocriet, vindt De Ryck. ‘Aan de ene kant vinden we dat niemand mag roken in een auto waar kleine kinderen in zitten. Maar vrouwen die tijdens hun zwangerschap zwaar verslaafd zijn: dat is eigen schuld, dikke bult.’ Toch is ze niet wanhopig: ‘Sommige ouders zijn niet klaar voor het ouderschap, maar ik weiger te geloven dat ze niet kunnen veranderen, als ze maar de juiste ondersteuning krijgen.’
De Ryck doet daarom een opvallend voorstel: ‘Geef ongeboren kinderen vanaf 25 of 26 weken in de zwangerschap al rechtspersoonlijkheid. Op basis daarvan kan de jeugdhulp sneller in actie komen en kunnen we ouders tijdens de zwangerschap al naar hulpverlening toeleiden. Zo kunnen we wellicht heel wat persoonlijke drama’s rond de geboorte vermijden.’
SYLVIA DE RYCK Vroedvrouw