Polen eist 690 miljard oorlogsschuld op van Duitsland
Nog dit jaar wil Polen gigantische bedragen terugeisen van Duitsland voor oorlogsschade uit de Tweede Wereldoorlog.
BRUSSEL I Warschau in 2018, dat zijn felgekleurde, meetkundig perfect gerenoveerde koopmanshuizen in het ‘authentieke’ stadscentrum. Dat was in 1945 wel anders. Toen hadden de nazi’s de stad planmatig vernietigd, uit wraak voor het verzet onder de bevolking. Die operatie nam zelfs mankracht weg van het front, maar de Duitsers wilden met Warschau een voorbeeld stellen. Luchtbeelden uit die tijd tonen eindeloze vlaktes van puin, bomkraters en lijken. Ook andere streken van Polen moesten uit de as verrijzen.
In een eengemaakt Europa komt die herinnering politiek ongelegen. Maar ze is er wel. Gisteren beloofde de Poolse minister van Buitenlandse Zaken Jacek Czaputowicz daarom aan het Poolse parlement dat hij nog voor eind dit jaar compensatie zal vragen aan Duitsland voor de oorlogsschade uit de Tweede Wereldoorlog. ‘We zullen wettelijke, politieke en financiële instrumenten overwegen.’ En dat nog geen dag nadat kanselier Angela Merkel Warschau had bezocht om de oplopende spanningen in te perken.
Niet toevallig nu
De Europese Unie staat namelijk op het punt om Polen te bestraffen. De Polen hebben de scheiding tussen politiek en justitie zwaar aangetast en kregen tot dinsdag om die hervormingen terug te draaien. Onafhankelijke rechtspraak is een kernprincipe van de EU. Omdat Polen niet luisterde, kan het nu zijn stemrecht en subsidies verliezen in de EU, als andere landen daar tenminste unaniem mee akkoord gaan.
Hongarije, dat prat gaat op zijn ‘illiberale’ politieke model, wil Polen alvast niet veroordelen. Tot een echte straf komt het dus allicht niet. Maar Duitsland had Polen erg actief aangesproken op de kwestie en krijgt nu dus een tik terug. Het ‘oorlogsplan’ van de conservatieve regeringspartij PiS scoort goed bij hun nationalistische achterban. Maar de vraag voor herstelbetalingen is ook een garantie op snel verzurende relaties met Duitsland, Polens grootste handelspartner.
‘De kwestie van herstelbetalingen aan Polen is wettelijk en politiek afgesloten’, liet de Duitse ambassadeur Rolf Nikel onlangs nog vallen op de Poolse televisie. ‘De wereld staat in brand, laten we ons focussen op de echte problemen.’
PiSparlementslid Arkadiusz Mularczyk schatte de oorlogsschuld van Duitsland op 690 miljard euro. ‘Dat is een gerechtvaardigde compensatie voor de oorlogsmisdaden, de vernietigde dorpen en het verloren demografi
Het enige land dat van Duitsland (miljarden aan) formele terugbetalingen kreeg, was Israël
‘Dit is een gerechtvaardigde compensatie voor ons verloren demografische potentieel’ ARKADIUSZ MULARCZYK parlementslid Poolse Conservatieven
sche potentieel van ons land’, zei Mularczyk. Tijdens de oorlog lieten bijna één op de vijf Polen het leven. ‘Er is nog steeds een gevoel van slachtofferschap én een verlangen om serieuzer te worden genomen binnen de Unie’, zegt professor Anna GrzymalaBusse (Stanford) aan The History Channel. ‘Met dit dossier spelen rechtse politici daarop in.’ PiSpolitici willen naar de VS trekken om daar een rechtszaak te starten.
Hoe haalbaar is dit?
In 1945 besloten de geallieerden dat nieuwe, zware oorlogsschulden de wederopbouw van Duitsland zouden hypothekeren. Ondertussen viel Duitsland uiteen in twee stukken, elk gedomineerd door de grootmachten van het moment (de SovjetUnie en de VS). In 1953 gingen WestDuitsland, de WestEuropese landen en het Sovjetblok akkoord dat er werd afgezien van verdere betalingen. Nu zeggen PiSpolitici dat die overeenkomst niet geldig was, omdat Polen tijdens de communistische dictatuur onder dwang van Rusland handelde.
Later sloten Polen en Duitsland na de val van de Muur nog twee verdragen. Maar omdat de kwestie toen niet besproken werd, gaat Duitsland ervan uit dat alle aanspraken verlopen zijn. Duitsland betaalde toen wel 250 miljoen aan ‘symbolische humanitaire hulp’.
Het enige land dat van Duitsland (miljarden aan) formele terugbetalingen kreeg, was Israël. Ook de Grieken brachten tijdens de financiële crisis die door de loop van de geschiedenis kwijtgescholden schulden in herinnering. Zelfs Britse parlementsleden begonnen er vorig jaar over tijdens Brexitbesprekingen.