Facebook heeft steeds minder vrienden

Als Facebook nog hoop had dat het schandaal rond Cambridge Analytica zou koelen zonder blazen, dan mag het die opbergen.

BRUSSEL I De hel voor het sociale netwerk barstte afgelopen weekend los met de onthullingen van klokkenluider Christopher Wylie. Cambridge Analytica, mee opgericht door Wylie, zou gedetailleerde psychologische profielen van 50 miljoen Amerikanen hebben verzameld via een ‘persoonlijkheidstest’ op Facebook. De meesten van hen hadden daartoe geen toestemming gegeven. De gegevens mochten alleen voor wetenschappelijke doeleinden dienen, maar zouden zijn gebruikt om tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen heel gerichte politieke boodschappen voor de campagne van Donald Trump de wereld in te sturen. Facebook wordt verweten dat het te losjes toegang verschafte tot informatie van zijn gebruikers. Bovendien zou het in 2015, toen het op de hoogte werd gesteld van het misbruik, weinig daadkracht hebben getoond. Facebook eiste wel dat de gegevens werden vernietigd, maar volgde dat niet verder op en lichtte de getroffen gebruikers niet in.

Onrust bij investeerders

De aandelen van Facebook verloren deze week al zo’n 10 procent van hun waarde. Dat heeft al één aandeelhouder, Fan Yuan, ertoe aangezet om een klacht in te dienen tegen het bedrijf en een schadevergoeding te eisen.

De Amerikaanse regulator FTC opent een onderzoek rond de vraag of Facebook een schikking uit 2011 heeft geschonden. Daarin beloofde Facebook aan de regulator om geen informatie van zijn gebruikers te delen zonder hun akkoord. De schikking kwam er na een eerdere controverse rond privacy op Facebook, toen het netwerk in 2009 een heleboel gegevens van zijn gebruikers, zoals hun vriendenlijst, plots publiek maakte.

Politieke beroering

Facebook lag al in het vizier van politici in Europa en de VS na de onthullingen over mogelijke beïnvloeding van de Amerikaanse presidentsverkiezingen door de Russen. Vorig jaar moest een topman van het bedrijf daarover getuigen in het Congres. Intussen is er een wetsvoorstel dat politieke reclame op Facebook en Google aan ongeveer dezelfde regels zou onderwerpen als die voor televisie. Zo moet steeds zichtbaar zijn wie er voor de advertentie heeft betaald. Uit de toon die sommige politici deze week aanslaan, valt te begrijpen dat er straks ingrijpender voorstellen op tafel komen. Twee Amerikaanse staten, Massachusetts en New York, eisen antwoorden van Facebook.

Ook in het Verenigd Koninkrijk zijn politici boos: zij vragen dat Facebookoprichter Mark Zuckerberg zich in persoon komt verantwoorden. Een vertegenwoordiger van het bedrijf heeft immers aan een Britse Parlementaire Commissie ontkend dat Cambridge Analytica beschikte over gegevens van Facebook.

#deletefacebook

Inmiddels roepen duizenden gebruikers via Twitter op om Facebook te verlaten. Of dat veel te betekenen heeft, valt nog af te wachten – sinds de start in 2004 had Facebook al geregeld te maken met opstandjes van zijn gebruikers. Een opmerkelijke stem is die van Brian Acton, de medeoprichter van Whatsapp, in 2014 gekocht door Facebook. ‘Het is tijd. #deletefacebook’, schreef die. Acton werkt momenteel weliswaar voor concurrent Signal.

Zelden gezien is dat voormalige personeelsleden kritiek uiten op het bedrijf. ‘Ze hadden dit kunnen voorkomen’, zegt Sandy Parakilas, die in 2011 en 2012 instond voor de beveiliging tegen apps die te veel gegevens ophalen. Alex Stamos, de beveiligingsbaas van Facebook, zou van plan zijn het bedrijf in augustus te verlaten omdat het volgens hem opener had moeten zijn over de Russische activiteiten op Facebook.

‘Ze hadden dit kunnen voorkomen’

SANDY PARAKILAS Voormalig personeelslid Facebook