Vandeput krijgt F-16-dossier niet onder controle
Er lijkt sprake van manipulatie in het F16dossier. Informatie zou bewust zijn achtergehouden voor minister Steven Vandeput.
BRUSSEL I ‘Een zware inschattingsfout’, zo omschreef minister Steven Vandeput (NVA) het feit dat de studies van Lockheed Martin over een mogelijke verlenging van de levensduur van de F16’s niet tot bij hem geraakt waren (DS 21 maart). Maar eerder dan op een inschattingsfout, lijkt het erop dat verschillende militairen, onder wie de chef van de luchtmacht, Frederik Vansina, bewust geoordeeld hebben dat Vandeput niet ingelicht diende te worden. Dat kan afgeleid worden uit mailverkeer binnen het leger waarvan de inhoud gisteren De Stan
daard bereikte.
Niet alleen had Vansina zenuwachtig naar Lockheed Martin gebeld om te horen welke studie ze aan het uitvoeren waren, maar eens de studie er begin 2017 was, moest ze intern blijven. Zo krijgt een medewerker die een presentatie voorbereidt over het dossier de volgende instructie: ‘Gelieve de slide met de cijfers over de langere levensduur niet te gebruiken. Het aankoopprogramma zit in een cruciale fase nu. We willen dit gevoelige moment niet verstoren.’
Voor de tweede dag op rij werd Vandeput zo geconfronteerd met gelekte informatie, die een serene afhandeling van de aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen bemoeilijkt.
Vansina zette gisteren tijdelijk een stap opzij. Met hem nog drie andere militairen, onder wie kolonel Harold Van Pee, die het vervangingsdossier leidt. Van Pee geeft toe dat hij op de hoogte was van de studie. Maar hij vindt niet dat hij een fout heeft begaan. ‘Die studie vertelt niets nieuws. Die is overroepen. Je kunt een oldtimer ook honderd jaar langer laten rijden. De vraag is wat je nog effectief met die F16’s kunt doen.’
Volgens Van Pee was er dus geen kwestie van kwaad opzet. Een verlenging van de levensduur van de F16’s met 6 à 7 jaar was al in 2015 onderzocht op vraag van de regering. De optie werd toen begroot op 2,2 miljard euro en werd afgeschreven omdat ze veel risicovoller geacht werd dan de aankoop van nieuwe toestellen. Het nieuwe onderzoek van Lockheed Martin bood vanuit die logica weinig meerwaarde. De vraag blijft dan wel waarom die studie toch moest worden afgeschermd voor de buitenwereld, zelfs voor de minister. Een audit moet uitklaren of er inderdaad louter sprake is van een ernstige inschattingsfout of erger, manipulatie of een doofpot. De resultaten daarvan worden na de paasvakantie verwacht.
Ondertussen blijft premier Charles Michel (MR) Vandeput steunen. Dat zal hij vandaag ook verklaren in de Kamer. Ook NVAvoorzitter Bart De Wever (NVA) valt zijn minister niet af. Al gaf hij gisteren op
Terzake toe dat Vandeput beschadigd is. Ook voorspelt De Wever een ‘serieuze crisis’ tussen het leger en het kabinet ‘als het zo is dat het rapport de minister sowieso had moeten bereiken, maar men ervoor koos om dat niet te laten gebeuren’. ‘En dan zal de minister ofwel die crisis te lijf moeten gaan, ofwel zullen verantwoordelijkheden moeten worden aangeduid binnen de regering.’
De vraag blijft wie allemaal van de studie wist. Volgens verschillende bronnen was ook Claude Van de Voorde, de voormalige kabinetschef van Vandeput, op de hoogte. Maar voorlopig duikt zijn naam nergens op. Van de Voorde zelf was gisteren niet bereikbaar voor commentaar.
‘Als het rapport de minister sowieso had moeten bereiken, maar men koos ervoor om dat niet te laten gebeuren, zitten we met een serieuze crisis’
BART DE WEVER
NVAvoorzitter
BRUSSEL I Er duiken met de dag meer elementen op die erop wijzen dat binnen de luchtmacht informatie is achtergehouden voor minister van Defensie Steven Vandeput (NVA), die met de regering nieuwe vliegtuigen wil kopen ter vervanging van de oude F16’s. ‘Bepaalde informatie over de mogelijkheid van een langere levensduur voor de F16’s had aan het dossier toegevoegd moeten worden. Maar dat heeft men nooit gedaan’, zegt de klokkenluider van het dossier aan De Standaard. Hij voegt eraan toe: ‘Dan kon de staf nóg beslissen om toch nieuwe toestellen te kopen.’ Een andere hoofdrolspeler geeft toe dat de luchtmacht de mist in gegaan is. ‘We hebben in onze eigen voet geschoten.’
De ontwikkelingen leidden er gisteren toe dat vier hoge luchtmachtofficieren vrijwillig verlof namen om de lopende audit niet te hinderen: chef luchtmacht generaalmajoor Frederic Vansina en kolonel Harold Van Pee, die het F16vervangingsdossier leidt, maar ook kolonel Peter Letten, materiaalbeheerder voor de F16’s en generaalmajoor Luc Roelandts, chef van de divisie Overheidsopdrachten bij de Directie Material Resources.
De namen van die laatste twee duiken ook op in andere omgevingen. De Stan
daard kon de hand leggen op een document waarin de namen staan van de Belgische aanwezigen bij het F16 Steering Commit
tee. Dat is een halfjaarlijks internationaal overleg met hoge militaire vertegenwoordigers van de verschillende landen die met de F16 vliegen: behalve België zijn dat landen als Denemarken, Noorwegen, Nederland en uiteraard de Verenigde Staten. Letten en Roelandts zijn er bijna altijd op aanwezig. Tot 2017 komt ook de naam van generaalmajoor Michel Ocula, eveneens van de Directie Material Resources, op de lijst voor. Ocula is intussen gepensioneerd. Een nieuwe naam, die pas sinds 2017 op de Steering
Committees aanwezig is, is kolonel Frédéric Givron. Hij werd in december 2016 bevelhebber op de luchtmachtbasis van Bevekom.
Niet vlak bij de frontlinie
Dat zij op die vergadering aanwezig waren, mag gezien hun functie niet verbazen. Maar op de Steering Committees werd volgens onze bronnen de laatste jaren telkens gesproken over de mogelijkheden om de levensduur van de F16’s te verlengen. Al de hierboven genoemde militairen zouden dus op de hoogte moeten zijn geweest van de mogelijkheid om de F16’s langer in de lucht te houden. De Verenigde Staten zoeken al enkele jaren naar een manier om voorbij de standaard 8.000 vlieguren te kunnen gaan. Niet om die toestellen nog vlak bij de frontlinie in te zetten, maar wel om hun levensduur wat op te rekken, zodat ze het eigen luchtruim nog mee kunnen bewaken. Service
Life Extention Program heet dat, kortweg SLEP. Het gaat hier om een ‘Hard SLEP’, een grondige ingreep waarbij de toestellen terug naar de fabriek van Lockheed Martin moeten. Op die manier zou de levensduur van de toestellen met 4.000 vlieguren verlengd kunnen worden.
In de documenten die deze week via De
Standaard bekendraakten, liet de dienst Material Resources van het leger, die instaat voor de huidige F16vloot, begin 2017 ook de mogelijkheid tot een ‘Soft SLEP’ onderzoeken. Dat is eigenlijk meer een theoretische oefening, een herberekening van de levensduur van het toestel, gebaseerd op de intensiteit van het gebruik van de toestellen. Daaruit bleek dat sommige toestellen tot zes jaar langer in de lucht kunnen blijven.
Nu blijkt dat die mogelijkheid om via zo’n Soft SLEP de F16 langer te laten vliegen al in 2016 besproken en gedocumen
Vier hoge luchtmachtofficieren namen gisteren vrijwillig verlof om de lopende audit niet te hinderen
Op de mail met de vraag om een mogelijke verlenging te bespreken met de minister, antwoordden de luchtmachtofficieren niet
teerd werd. De berekeningen uit 2017 waren daarvan een meer gedetailleerde uitloper. De eerste melding in 2016 kwam er naar aanleiding van een bijeenkomst bij Lockheed Martin, een zogenaamde ASIP, zeg maar een jaarlijks verslag van de gemonitorde conditie van de F16’s. Dat bestaat uit een algemeen, gemeenschappelijk deel voor alle F16landen, en een bilateraal stuk, per land.
9.500 extra uren
In een presentatie met slides voor België werd toen al gemeld dat de vliegtuigen tot gemiddeld 9.500 uren zouden aankunnen. Volgens onze bronnen werd die informatie destijds aan een aantal luchtmachtofficieren bezorgd. Nog maar eens kolonel Letten, generaalmajoor Roelandts, kolonel Van Pee en generaalmajoor Ocula.
Op de mail die hen daarover gestuurd werd, met de vraag om dit op te nemen met de minister, antwoordden ze volgens onze bronnen niet. ‘Mondeling werd wel duidelijk gemaakt dat ze hier niet van wilden weten.’ Uit mailverkeer waarvan de inhoud dinsdag uitlekte, blijkt ook dat de ‘Belgian
Air Chief’, generaalmajoor Frederic Vansina, in mei 2016 wel ‘quite upset’ contact opnam met Lockheed om zijn beklag te doen. Vansina kreeg gisteren spreekverbod en heeft dus nog niet kunnen reageren op de aantijgingen.
Een van de belangrijke vragen in de komende dagen blijft of ook luitenantgeneraal Claude Van de Voorde op de hoogte was. Volgens sommige bronnen is dat het geval, en ook de SP.A maakt insinuaties in die zin. Van de Voorde was de vorige chef van de luchtmacht, de voorganger van Vansina dus. In 2014 werd hij kabinetschef van Vandeput, tot hij vorige zomer aan het hoofd kwam van de militaire inlichtingendienst Adiv. Als effectief blijkt dat de informatie over de langere levensduur van de F16’s op die manier ook tot op het kabinet van Vandeput is geraakt, komt die in een zeer lastig parket. Van de Voorde keerde gisteren terug uit de VS, en was niet bereikbaar voor commentaar.