De oldtimer en de porseleinkast
‘Je kunt een oldtimer ook honderd jaar langer laten rijden.’ In zijn ijver om de bevolking te overtuigen van de nood aan nieuwe gevechtsvliegtuigen, gebruikte kolonel Harold Van Pee vorige week deze interessante metafoor. Hij werd in zijn reactie gesteund door Bart De Wever (NVA), die insinueerde dat het geen toeval is dat het F16rapport net op dat moment verspreid werd.
De Amerikaanse vliegtuigbouwer Lockheed Martin heeft er alle belang bij dat de F16’s langer in de running blijven. De kosten van zeven extra dienstjaren voor de bestaande F16’s worden op 2,2 miljard euro geraamd – belastinggeld dat voor een groot deel naar Lockheed Martin zelf zou vloeien. Bovendien werd in deze krant gesuggereerd dat in de periode 20302035 de F35 van Lockheed Martin de enige overgebleven keuze zal zijn om de F16 te vervangen, omdat de concurrenten die nu nog in overweging worden genomen, tegen dan al uit productie zullen zijn (dS Avond 22 maart).
Lockheed Martin casht bij een verlenging van de levensduur van de F16’s dus twee keer, terwijl concurrerende bedrijven uit de boot dreigen te vallen – de goede verstaander begrijpt dat in zulke omstandigheden een mailtje naar de socialisten snel verstuurd is. De NVA, de ethische rots in een corrupte branding, laat zich zo snel niet om de tuin leiden. De nieuwe vliegtuigen moeten en zullen er komen, de oldtimer moet en zal worden vervangen. Want die 3,6 miljard euro voor de nieuwe vliegtuigen zul je over zeven jaar sowieso moeten uitgeven, dus dan kun je het even goed meteen doen. Toch?
Die andere oldtimer
De Belgische politiek heeft nog een andere oldtimer in de garage staan die dringend aan vervanging toe is: de kerncentrales. Ook in dit dossier wordt de kostprijs voor een vervanging geraamd op 3,6 miljard euro en bestaat de optie om de oldtimer nog een paar jaar langer in de running te houden. En jawel, ook hier ziet het ernaar uit dat hetzelfde bedrijf twee keer langs de kassa zal passeren: het Franse energiebedrijf Engie roomt niet alleen de nucleaire winst af, het staat ook in voor de bouw van de gascentrales die op termijn onze kerncentrales moeten vervangen. Het officiële partijstandpunt van de NVA? Oplappen en zolang mogelijk draaiende houden, die kerncentrales. Want investeren in alternatieven, dat kan later nog altijd.
Toegegeven, ik gooi twee complexe dossiers op een hoop en reduceer de discussie zo tot een karikatuur. Geen van beide dossiers gaat alleen over geld. Kerncentrales bieden meer bevoorradingszekerheid en stoten minder CO2 uit dan gascentrales, en nieuwe straaljagers zijn broodnodig om onze defensieve taken te garanderen en niet langer als kneusje van de Navo aangezien te worden. Maar los van het feit dat je voor elk argument een tegenargument kunt bedenken, stel ik vast dat het debat na enkele ethische en principiële omwegen steeds weer terugkeert naar dat ene onderdeel dat het makkelijkst te becijferen valt: de kostprijs. Een ethische discussie wordt zo een discussie over cijfers.
In het geval van de kerncentrales hangen die cijfers samen met de toekomstige energieprijs, die afhangt van de geopolitiek en dus in essentie even onvoorspelbaar is als het ochtendhumeur van Donald Trump. In het geval van de F16’s hangen de cijfers af van hoeveel andere landen F16’s blijven onderhouden, evenmin exacte wetenschap dus. Het is een context waarin geheime rapporten die de geschatte kostprijs naar boven of beneden bijstellen zelden ‘toevallig’ op het bureau van journalisten terechtkomen. Een context waarin al snel geïnsinueerd wordt dat bepaalde politici zich voor de kar van bepaalde bedrijven laten spannen ook.
Scheurtjes hier en daar
Maar wat politici met al hun gekibbel uit het oog verliezen, is dat die twee oldtimers in tussentijd niet gewoon broederlijk naast elkaar in de politieke garage staan. De ene, bekrast en met scheurtjes hier en daar, wordt dag in dag uit gebruikt om de kinderen naar school te brengen (en van energie te voorzien). De andere, die nog net iets meer glimt, wordt alleen van stal gehaald in het weekend (of als er oorlog is) en dient vooral om op te scheppen tegen de jeugdvrienden van de Navo.
Je zou verwachten dat een gezinshoofd dat de vlijtig bij elkaar gespaarde spaarcentjes wil aanspreken om een oldtimer te vervangen, daarbij niet alleen aan de financiële kant van de zaak denkt. Je maakt je vooral zorgen omdat de wagen waarmee je dag in dag uit je kinderen naar school brengt geen airbags heeft, omdat de kinderstoeltjes in zo’n oldtimer niet kunnen worden vastgeklikt, of omdat de kreukelzone van zo’n oldtimer een stuk beperkter is dan die van een moderne wagen.
Niet dus. Als de NVA haar zin krijgt, dan wordt de glimmende oldtimer eerst vervangen. De jeugdvrienden van de Navo komen volgende maand op bezoek, weet u wel. Ondertussen ziet ze er geen been in om de beslissing over die andere oldtimer uit te stellen tot na de verkiezingen van 2019. Volgens het NVAscenario zouden er de komende jaren een vijftal gloednieuwe gascentrales bij moeten komen om de kerncentrales zo veel mogelijk te ontlasten, maar blijven de twee meest recente
Als een van de kerncentrales het ooit begeeft, leidt dat tot een implosie van de Belgische economie