Maken we nog vrienden na ons dertigste?
Na je dertigste nieuwe vrienden maken blijkt niet vanzelfsprekend. Werk, gezin, vastgeroeste hobby’s en dito tijdschema’s; waar krijg je ze nog tussen gepropt? ‘Mijn emmer met empathie is vol’.
Volgens The New York Times is het moeilijk om na je dertigste nog vrienden te maken. De tijden van jeugdige exploratie, ‘waarin het leven aanvoelt als een langerekte blind date’, zitten er vanaf dan definitief op. Jongeren groeien willens nillens uit tot volwassenen. Ze vinden een job, een lief, verlaten hotel mama en starten in veel gevallen ook een gezin.
Driemaandelijks is er alvast één doodle die ik als drukke dertiger zonder uitzondering invul. Met zeven vriendinnen zijn we, uitgezwermd over Vlaanderen. Al sinds we student zijn, koken we tweewekelijks voor elkaar, vroeger op kot, nu in riante villa’s of bescheiden huurappartementen. De kinderen blijven voor een keer thuis. En elke keer besluiten we dat de succesformule van onze vriendschap vervat zit in het onvoorwaardelijke, hoezeer onze levens intussen ook verschillen.
Volgens Jaap Morren, psycholoog aan de Universiteit van Amsterdam, is dat geen toeval. Een kronkel in ons geheugen zorgt ervoor dat we onze tienerjaren als ijkpunt blijven gebruiken. ‘Je visuele en auditieve geheugen functioneren rond je zestiende levensjaar op het toppunt’, zei hij daarover in de Volkskrant. Bovendien zijn de omstandigheden als student ideaal om nieuwe mensen te leren kennen en dus ook vrienden te maken. Het is aannemelijk dat je vriendschappen uit die tijd daarom romantiseert’.
Vriendschap = een gedeelde postcode
Toch moest ik weg, van onder de kerktoren, niet toevallig rond mijn dertigste verjaardag, die ik als single vierde. Ik verhuisde naar onze hoofdstad, vastbesloten om er nieuwe vrienden te maken. Al liep dat niet van een leien dakje. Er kwamen vriendenranglijsten aan te pas. Ik moest mijn tijd en energie herverdelen, pendelen tussen een oud en een nieuw leven. Je leert jezelf, je waarden en noden daardoor ook beter kennen. Je zoekt de omgeving en mensen op die jouw persoonlijkheid versterken.
‘Mijn vrienden hangen samen met mijn woonplaats’, bevestigt ook Michaël (32). ‘Ik ben net weggetrokken uit de stad, terug naar mijn roots en (her)ontdek daarom nieuwe vrienden. Als je ouder wordt, ver vagen sommige vriendschappen automatisch en worden anderen net sterker, afhankelijk van je interesses en situatie. Zo is een kennis uit mijn jeugd het voorbije jaar een goede vriendin geworden; we gaan nu samen naar de yogales. Een vaste vriendengroep heb ik nooit gehad. Ik ben meer een shopper op dat vlak: altijd op zoek naar nieuwe ideeën en mensen die me stimuleren.’
‘Er is wel een verschil tussen oppervlakkige vrienden en zielsverwanten, waarmee je alles deelt’, denkt Michaël. ‘Ik las ergens dat mensen in staat zijn om maximum een handvol vriendschappen in stand te houden. Als ik naar mezelf kijk, lijkt dat wel te kloppen.’
Valkuil
Is vrienden shoppen vandaag dan een noodzaak geworden? Een vastgeroeste vriendenkring kan een valkuil zijn. ‘Door de breuk met mijn vriend ben ik de helft van mijn vrienden verloren,’ zegt Margot* (36). ‘Het is niet zo dat ze niets meer met me te maken willen hebben, maar ze wilden mijn ex ondersteunen en die is met zijn nieuwe vriendin opnieuw geïntegreerd in de groep.’
‘Nieuwe vrienden maken valt me sindsdien zwaar. Ik ben naar Antwerpen verhuisd, ik heb kooklessen genomen. Zowat alles heb ik geprobeerd. Het lijkt erop dat mensen geen moeite meer willen doen. Ze zijn druk in de weer met hun job, hun familie en hebben geen zin meer om nog in andere mensen te investeren. In het uitgaansleven krijg ik steevast te horen dat ik te oud ben. Misschien ben ik te wanhopig.’
Moeten we vanaf ons dertigste dan echt vrede nemen met een leven zonder vriendschap? Vaarwel vrienden, hallo verantwoordelijkheden? ‘De ratrace weegt op ons geluk’, las u al in deze krant (DS, 16 maart).
‘Naast autonomie en competentie draagt verbondenheid bij tot ons geluksgevoel’, zei professor Lieven Annemans in dat verband. (H)echte vriendschap als remedie tegen eenzaamheid lijkt dus even vanzelfsprekend als precair voor onze gezondheid.
Het Tijdsbestedingsonderzoek van de VUB bevestigt dat de vrije tijd van 25 tot 45jarige Vlamingen het meest onder druk staat, net door de combinatie werk en gezin. ‘Het is een periode in ons leven waar veel samenkomt en we relatief onvrij zijn,’ zegt Ignace Glorieux van de VUB. ‘Cultuurparticipatie, zoals een avondje naar de film of naar het toneel daalt aanzienlijk bij deze leeftijdscategorie, net als cafébezoekjes en deelname aan het verenigingsleven.’ Glorieux pleit er dan ook voor om in die luttele vrijetijdsuren minder ambitieus te zijn. ‘We willen te veel: de recentste boeken lezen, reizen, een mooie tuin aanleggen ...’
Het is een wrede paradox: hoe ouder en kapitaalkrachtiger we worden, hoe minder tijd er is voor nieuwe, betekenisvolle relaties. ‘Ik heb er momenteel zelfs geen behoefte aan om meer vrienden te maken,’ zegt een van de zeven jeugdvriendinnen. Als kersverse mama koos ze voor een halftijdse job en meer tijd voor haar gezin en tuin. ‘De emmer met empathie is vol,’ grapt ze.
‘Wanneer mijn dochter vijftien jaar is, kan ik mijn hobby’s weer oppikken,’ zegt Simon (34). ‘Om de zoveel jaar ververs je je vriendenkring, zoals je de prullenmand van je pc leegmaakt.’
Volgens Filip Lemaitre en Amélie Rombauts is omgang met vriendschap niet leeftijdsgebonden, maar eigen aan de specifieke, nomadische generatie Y. In hun boek
Framily (2016, Lannoo) beschrijven ze hoe millennials ook het gezin hertekenen, volgens hun noden in een veranderende samenleving. ‘Framily is een samenvoeging van het Engelse friends en family: een netwerk van vrienden, bloed en aanverwanten als vervanger van familie. Het opruk kende cohousen is daar een mooi voorbeeld van.’
Onderhoudskosten
Overmatig smartphonegebruik bedreigt onze volksgezondheid, waarschuwt onderzoek. Maar dat maakt virtueel contact niet per definitie oppervlakkig. Een recentere vriendin die intussen in Berlijn woont, blijft een van mijn besties. Zolang we elkaar minimum twee keer per jaar echt onder ogen komen, werkt dat contact tussendoor alleen versterkend. We houden contact via Whatsapp, Messenger, Instagram en sms over onze festivalplanning en de volgende citytrip, maar schakelen ook moeiteloos over naar de telefoon voor een Facetimege
‘Ik heb zowat alles geprobeerd. Het lijkt erop dat mensen geen moeite meer willen doen. Ze zijn druk in de weer met hun job, hun familie en hebben geen zin meer om nog in andere mensen te investeren’
sprek over dromen, leven en welzijn.
Net in drukke tijden blijken vrienden met een ‘lage onderhoudskost’ dus het duurzaamst. In die paradox schuilt nog steeds het geheim om echte van hechte vriendschap te onderscheiden. Of zoals C.S. Lewis het zegt: ‘Vriendschap is onnodig, zoals filosofie en kunst. Het heeft geen overlevingswaarde, maar het is wél een van die dingen die het overleven waardevol maken.’ Dichter Rainer Maria Rilke gaat nog een stapje verder: ‘Het beschermen van elkaars eenzaamheid is de belangrijkste taak voor het bestaan van een band tussen twee mensen’. Dát zijn tijdloze ideeën.
(*) Margot is een schuilnaam.