RIP de ouderenvereniging

De nieuwe gepensioneerde is individualistisch en veeleisend

Cambridge Analytica kreeg mogelijk de gegevens in handen van tot 87 miljoen Facebookgebruikers. Heel wat meer dan de eerder genoemde 50 miljoen. Facebook gaf het nieuwe cijfer woensdag zelf vrij, in een duidelijke poging om de communicatie over het schandaal in eigen handen te krijgen. Het bedrijf kwam spontaan ook met extra gegevens over die 87 miljoen. Zo zouden er ook 61.000 Belgen bij zitten. Of, om precies te zijn: 60.957.

Bent u één van de 61.000? Dat kunt u vanaf maandag 9 april zelf opzoeken via een nieuwe functie in Facebook, die bovenaan op uw nieuwsoverzicht zal verschijnen.

Waar komt het cijfer vandaan? Onderzoeker Alexandr Kogan kreeg in 2014 ongeveer 300.000 mensen zo ver, dat ze zijn ‘persoonlijkheidstest’ Thisismydigitallife downloadden en invulden. Zo kreeg Kogan toegang tot hun profiel, maar ook tot dat van hun Facebookvrienden – een mogelijkheid die Facebook in 2015 blokkeerde.

Slechts acht Belgen vulden zelf de test in. Maar in 2014 waren 61.000 Belgen bevriend met iemand die de test downloadde, volgens Facebook. Dat betekent dat Kogan toegang had tot sommige gegevens over hen. Welke gegevens? Dat hangt af van hun precieze Facebookinstellingen in 2014. Maar wellicht gaat het om hun naam, emailadres, woonplaats, wat ze ‘leuk vinden’ op Facebook en mogelijk ook foto’s en video’s.

Kogan heeft zijn gegevens vervolgens verkocht aan Cambridge Analytica. Of daar ook de Belgische profielen bij zaten, weet Facebook niet. En Cambridge Analytica zelf verklaarde woens dag dat het van GSR, het bedrijf van Kogan, maar 30 miljoen profielen kocht en geen 87 of zelfs maar 50 miljoen. Cambridge Analytica ontkende in één adem ook dat die 30 miljoen profielen zijn gebruikt tijdens de presidentiële campagne in de VS in 2016. Wel zeker is dat Cambridge Analytica zijn klanten – bij wie het campagneteam van Trump – beloofde dat het Amerikaanse burgers kon bereiken met net de juiste, op hun persoonlijkheid afgestemde politieke boodschap.

Illegaal

De 61.000 Belgische profielen die, wellicht per ongeluk, mee werden verzameld, zouden op het eerste gezicht waardevol kunnen zijn. ‘Stel dat je zo’n informatie legaal in handen hebt, dan zou je op zoek kunnen gaan naar patronen’, zegt Jan Callebaut, zowat de pionier van het marktonderzoek in Vlaanderen. Maar slechts acht van die 61.000 Belgen hebben de app zelf gedownload en hebben dus toestemming gegeven voor het gebruik van hun gegevens.

‘De 61.000 Belgische profielen mogen in ieder geval niet worden gebruikt’, zegt Willem Debeuckelaere, voorzitter van de Belgische Privacycommissie. En vanaf 25 mei, wanneer de nieuwe Europese privacywet GDPR in werking treedt, staan er zware boetes op.

Zou een op een zege beluste politieke partij het er, in de aanloop naar de lokale verkiezingen, toch op wagen? ‘Wie daar zijn vingers aan brandt, is gek’, zegt Jan Callebaut. Bovendien zijn dergelijke gegevens in België volgens hem veel minder waardevol dan in de

‘De politieke partij die daar haar vingers aan brandt, is gek’

JAN CALLEBAUT

Why5research

VS. In de VS is er geen stemplicht, het komt er dus op aan je achterban naar de stembus te krijgen. Cambridge Analytica trachtte voorstanders van Trump zo boos of bang te krijgen, dat ze zeker gingen stemmen. De Belg daarentegen heeft stemplicht en ‘maken dat iemand dan voor A of B stemt, is veel moeilijker’, zegt Callebaut.

Ted Cruz

Cambridge Analytica baseerde zich voor zijn aanpak op eerder onderzoek dat gebeurde aan de universiteit van Cambridge, en waarin werd aangetoond dat je op basis van iemands ‘Facebookli kes’ heel wat kunt afleiden over zijn persoonlijkheid. Maar dat is maar een ‘schatting’, zegt Jonathan van ‘t Riet, docent communicatiewetenschappen aan de Universiteit in Nijmegen. Op basis van die schatting conclusies trekken over iemands politieke overtuiging, is erg onnauwkeurig. ‘Zelfs als je een perfecte schatting van de persoonlijkheid zou hebben, zou het nog niet makkelijk zijn om de bijpassende politieke boodschap te ontwikkelen’.

Van ’t Riet stipt aan dat veel klanten van Cambridge Analytica achteraf ontevreden waren over de geleverde diensten. ‘Voordat ze voor Trump werkten, werkten ze trouwens voor Ted Cruz, dus als ze echt zoveel invloed konden uitoefenen, zouden we nu president Cruz hebben.’

‘Dat je op basis van Facebooklikes veel kunt afleiden, is een schatting’

JONAS VAN ’T RIET

Universiteit Nijmegen