GEEN EENZIJDIGE SCHAALVERGROTING

Vlaanderen telt 308 gemeenten voor ongeveer 6 miljoen Vlamingen. Een gemiddelde Vlaamse gemeente telt dus bijna 20.000 inwoners. Is dat veel of weinig? Landen ten noorden van ons, zoals Nederland en Denemarken, gingen beslist voor grotere lokale besturen, maar Duitsland kiest nog steeds voor kleinschaligheid, met amper 5.000 inwoners per doorsnee gemeente.

De Vlaamse regering, die de gemeentelijke bestuurskracht wil vergroten, werkt met een aanpak op kousenvoeten. Ze houdt centen klaar voor gemeenten die op vrijwillige basis willen fuseren. Dat is vooralsnog geen overdonderend succes. Vijftien gemeenten kondigden aan dat ze met een of twee buren willen samensmelten tot zeven nieuwe entiteiten. In dit tempo duurt het nog wel even voor de schaalvergroting de norm wordt. Een maatregel die de Vlaamse regering net voor het paasweekeinde stilletjes goedkeurde, vergroot de macht van de burgemeester en het schepencollege. De gemeenteraad zal niet meer van elke afwijking van de financiële planning op de hoogte moeten worden gebracht. In plaats daarvan komt er minstens één keer per jaar een toelichting over de voortgang van het geplande beleid.

Stap voor stap gaat het dus in de richting van meer slagkracht voor het uitvoerende niveau, zonder dat er wezenlijk iets verandert aan die andere component van elk democratisch bestuur, namelijk de inspraak. Voor een echte vernieuwing van het lokale bestuur moeten efficiëntie en transparantie in balans zijn.

Grotere gemeenten, met machtigere burgemeesters, kunnen meer taken aan en zijn wellicht beter gewapend tegen de sterke privépartners waarmee ze te maken krijgen in intercommunales. Maar we hebben de voorbije maanden geleerd dat omvang alleen de gemeenten niet immuun maakt voor ondoorzichtige relaties en structuren, met name in de energiesector. Dat onderstreept het belang van gemeenteraden die sterk genoeg zijn om het gemeentebestuur op de huid te zitten. Dat is wellicht minder comfortabel voor de beleidsmensen, maar dat is nu eenmaal de prijs die voor een goedwerkende democratie betaald moet worden.

Daarom moet de volgende stap in de hervorming van het gemeentelijke niveau er een worden die de dynamiek en de professionaliteit van de gemeenteraden versterkt. Een vernieuwing die niets doet aan de bloedarmoede op dat vlak is niet de weg die we op moeten. Ze maakt de afstand tussen bestuurder en bestuurde alleen maar groter. Dat soort eenzijdige schaalvergroting kan de hooggestemde beloften niet waarmaken.

Volgende hervorming van lokaal bestuur moet gemeenteraad versterken