‘Iedereen wil lang leven, niemand wil oud zijn’
De nieuwe jonggepensioneerden zijn individualistisch en veeleisend. Voor ouderenverenigingen betekent dat: veranderen of verdwijnen.
BRUSSEL I ‘Jonggepensioneerden zitten niet te wachten op een ouderenvereniging. Ja, het is moeilijker om hen te rekruteren.’ Dat zegt Dirk Laruweere, provinciaal coördinator van SPlus WestVlaanderen, de seniorenvereniging gelieerd aan de Bond Moyson. ‘Vroeger ging de gepensioneerde automatisch naar den bond. Die tijd is voorbij.’
Het klassieke beeld van de oudervereniging is dat van het wekelijkse kaartuurtje, een lezing in het naburig cultureel centrum of een groepsreis naar de Belgische kust. Met dat aanbod kunnen de ouderverenigingen de nieuwe lichting gepensioneerden echter niet langer verleiden.
Quid ledenorganisaties?
‘Ouderenorganisaties zijn in vrije val’, zegt professor Dominique Verté, hoofd van de Belgian Ageing Studies van de VUB. ‘Iedereen wil lang leven, maar niemand wil oud zijn. Geassocieerd worden met ouderenorganisaties is voor die nieuwe generatie not done.’
De gemiddelde leeftijd van bestuurders bij ouderverenigingen is ruim in de zeventig. Jonge gepensioneerden identificeren zich moeilijk met die oude garde, be vestigt ook MarieJeanne Deschuyteneer, verantwoordelijke van de Federatie Onafhankelijke Senioren in VlaamsBrabant. ‘Ze denken: ouderen zijn afgeschreven. De media spelen daarin een grote een rol. Als ouderen op tv komen, is het niet zelden om eens goed met hen te lachen.’
‘Zestigers denken dat een ouderenvereniging hoogstens op latere leeftijd iets voor hen is’, vervolgt Deschuyteneer. ‘Ons imago speelt ons parten.’
Volgens Verté is het verhaal van de ledenorganisaties dan ook voorbijgestreefd. De evolutie naar open organisaties, niet gefocust op lidmaatschap maar op losse ac
tiviteiten, is daarmee onvermijdelijk geworden. Grote motor van die verandering is de economische welvaart van de babyboomers. ‘Op die manier zijn ze veel minder gebonden aan de klassieke, vaak verzuilde organisaties’, zegt Verté.
Shoppende senioren
De jonggepensioneerden zijn zelfstandiger, kritischer en volatiel. Ze sluiten zich niet langer aan bij de lokale afdeling van hun verzuilde ouderenvereniging. ‘Door internet en sociale media raken ze zelf aan informatie’, geeft Deschuyteneer aan. Als het aanbod van een afdeling hen niet aanstaat, is de switch naar de activiteit van een andere afdeling snel gemaakt. ‘Leden die zich aansluiten voor tien of twintig jaar, dat zie je niet meer.’ Het ene jaar gaan ze mee op groepsreis, het andere jaar nemen ze deel aan een gastronomisch weekend bij een andere vereniging.
Dit is de kern van de zaak, geven de verenigingen aan: het shoppende gedrag van de nieuwe senioren. Ze kiezen uit wat hen wordt aangeboden door ouderverenigingen, maar ook door commerciële spelers. Verenigingen moeten zich differentiëren en hun aanbod de markt in prijzen: ‘Het is een kwestie van marketinggericht denken’, zegt Laruweere, ‘we proberen nu ook een individuele service aan te bieden.’
Die bedrijfsmatige aanpak lijkt ten koste te gaan van het sociale karakter van de vereniging. ‘Dat is overdreven’, zegt Laruweere. ‘We focussen nog steeds op kwetsbare groepen die minder zelfstandig zijn.’
Bestuurders gezocht
Het aantrekken van dat jonge ouderensegment is niet gemakkelijk. Het aanbod is groot, maar de agenda’s van de doelgroep zitten ook bomvol.
‘Grootouders worden steeds meer structureel ingeschakeld als oppas voor de kleinkinderen’, zegt Katrien Vandeveegaete, woordvoerster van Okra. ‘Omdat ouderen langer leven, zijn zestigers en zeventigers vaak ook nog eens mantelzorger voor hun eigen ouders. Bovendien gaan mensen later met pensioen.’
Komt daar nog eens de moderne technologie bij. Laruweere zegt dat de vereniging vaak haar best moet doen om ouderen achter hun computer weg te sleuren. Bovendien ontstaat zo een breuk tussen de meer digitale babyboomers en oudere senioren.
De individualisering van het ouderenverenigingsleven heeft ook een impact op de organisaties zelf, die steeds meer moeite hebben om bestuursleden te vinden. ‘Niemand voelt zich nog aangetrokken om in een bestuur te stappen’, zegt Deschuyteneer. ‘De bestuurders worden ouder, nieuwelingen aantrekken wordt moeilijker.’
Ook bij Okra voelt men de gedaalde interesse. Door het verdelen van het werk en het scherper aflijnen van takenpakketten probeert men de jonge senior opnieuw warm te maken voor langdurig engagement. ‘Het waren eerst de jeugdbewegingen, daarna de volwassenverenigingen, nu zijn het de ouderenverenigingen die veranderingen ondergaan’, besluit Vandeveegaete. ‘Blijven evolueren is de boodschap.’
‘Ouderenorganisaties zijn in vrije val’
DOMINIQUE VERTÉ
Professor ouderenstudies VUB
‘Niemand voelt zich nog aangetrokken om in een bestuur te stappen’
MARIEJEANNE DESCHUYTENEER
Federatie Onafhankelijke Senioren
‘Blijven evolueren is de boodschap’
KATRIEN VANDEVEEGAETE
Okra