Voor Lula rest alleen de cel
Het Braziliaanse Hooggerechtshof wil dat expresident Lula zijn hoger beroep achter de tralies afwacht. Het leger mengde zich in de zaak.
BRUSSEL I Het doek is gevallen: de linkse oudpresident Luiz Inácio ‘Lula’ da Silva (72) kan binnen enkele dagen achter de tralies verdwijnen. Het Braziliaanse Hooggerechtshof wees, na een ruim tien uur durende sessie, het verzoek van Lula’s advocaten af om hem in vrijheid de afloop van zijn hoger beroep te laten afwachten. Lula is veroordeeld tot 12,5 jaar cel voor witwassen en corruptie.
Niet duidelijk is in hoeverre waarschuwingen van het leger meespeelden bij het Hof. Aan de vooravond van de stemming van woensdag twitterde de opperbevelhebber van het leger, generaal Eduardo Villas Boas, dat ‘het leger straffeloosheid verwerpt, net zoals de Brazilianen dat doen’. Gevolgd door: ‘Maar wie geeft er werkelijk om dit land?’
Dat militairen zich uitspreken over de rechterlijke macht en over politieke zaken, roept traumatische herinneringen op aan de nog tamelijk recente militaire dictatuur in Brazilië (19641985) en de gruweldaden die toen plaatsvonden.
Lula had gehoopt op vrije voeten te kunnen blijven tot alle juridische mogelijkheden en beroepszaken te gen zijn veroordeling zijn uitgeput. Zes van de elf rechters verwierpen zijn verzoek echter; vijf stemden in Lula’s voordeel.
De ooit alom geliefde Lula, die het van schoenpoetser en metaalbewerker tot president schopte, is veroordeeld in de grote corruptiezaak Lava Jato (Wasstraat), de grootste corruptiezaak uit de Braziliaanse geschiedenis, waarin al meer dan honderd politici en topfunctionarissen veroordeeld zijn. Eerdere pogingen van Lula om aan zijn straf te ontkomen, mislukten.
‘Het leger verwerpt straffeloosheid, net zoals de Brazilianen dat doen’ EDUARDO VILLAS BOAS
Generaal
Steekpenningen
Volgens rechter Sérgio Moro, die belast is met de zaak Lava Jato, heeft de linkse oudpresident steekpenningen aangenomen in de vorm van een penthouse ter waarde van 2,2 miljoen real, omgerekend circa 535.000 euro.
Het strandhuis aan de kust in de deelstaat São Paulo kreeg Lula cadeau van bouwonderneming OAS, in ruil voor lucratieve contracten die hij regelde voor het bedrijf bij het semistaatsoliebedrijf Petrobras. Lula ontkent dat. Volgens hem is zijn veroordeling politiek gemotiveerd: in de peilingen is hij met meer dan 30 procent topfavoriet voor de aanstaande presidentsverkiezingen in oktober.
Nu hij binnen enkele dagen kan worden vastgezet, slinken zijn kansen om voor de derde keer president te worden fors. Bovendien kunnen veroordeelde politici zich volgens de wet niet kandidaat stellen. Toch zouden er ook in de gevangenis nog mogelijkheden zijn voor Lula. De oudpresident heeft eerder aangegeven dat hij zich, wat er ook gebeurt, kandidaat zal stellen.
De Brazilianen zijn sterk verdeeld over de zaakLula. De polarisatie zal waarschijnlijk verder oplopen, nu de verkiezingen naderen.
In aanloop naar de gerechtelijke uitspraak protesteerden gisteren zowel voor als tegenstanders in alle grote steden. Da Silva is enorm geliefd, maar wordt ook diep gehaat. Voor zijn aanhangers is hij een bijna mythische figuur, mede door zijn eenvoudige afkomst.
Extreemrechtse kandidaat
Nu Lula’s arrestatie ieder moment kan plaatsvinden en hij naar alle waarschijnlijkheid geen president meer kan worden, zijn alle ogen gericht op een andere grote kanshebber. Op plek twee in de peilingen staat Jair Bolsonaro, een oudmilitair met extreemrechtse ideeën en uitspraken tegen onder meer homo’s. Bolsonaro is voorstander van versoepeling van de wapenwetgeving en hij verheerlijkt de militaire dictatuur.
Bolsonaro is een van de weinige politici die nog niet in verband worden gebracht met ‘Lava Jato’. Veel Brazilianen zien in hem een sterke man die in staat is het land uit zowel de economische als de morele malaise te halen.De rechtse middenklasse flirt al langer met het leger. Steeds vaker wordt er openlijk geroepen om een terugkeer naar de militaire dictatuur.
Een groot deel van de bevolking mag dan in leiders als Bolsonaro een redder zien, een vrijwel even groot deel van de Brazilianen houdt zijn hart vast en is bang voor een grotere invloed van de militairen, mocht hij in het zadel komen.
Wat er op korte termijn gebeurt met Lula, hangt vooral af van rechter Sérgio Moro, die de oudpresident in eerste instantie veroordeelde. Moro zal via een gerechtelijk bevel het moment van aanhouding bepalen. De afgelopen jaren werden de Brazilianen vrijwel wekelijks getrakteerd op tvbeelden van arrestaties in de affaire ‘Lava Jato’. De ophanden zijnde arrestatie van Lula zal de polarisatie en spanning verder opvoeren.