Fietssnelweg beter voor gezondheid
Er is alle reden om sneller werk te maken van genoeg fietssnelwegen. Ze zijn niet alleen een alternatief voor het woonwerkverkeer, maar ook een manier om aan luchtvervuiling te ontsnappen.
Iets korter traject via Prins Boudewijnlaan: 8,4 km Edegem richting Antwerpen Kontich Woonwerktraject via fietssnelweg (F1) tijdens spitsuren. Traject KontichAntwerpen: 9 km
BRUSSEL I Onderzoeker Jelle Hofman (UAntwerpen) reed tussen januari en maart 2017 langs twee routes, tijdens de spits, van thuis (Kontich) naar het werk (Antwerpen) en terug: veertig maal langs de fietssnelweg AntwerpenMechelen en evenveel keer langs de drukke Prins Boudewijnlaan. Met meetapparatuur in zijn rugzak bracht hij de luchtvervuiling fijnmazig in kaart. De resultaten zijn een serieuze eyeopener: langs de straat met auto’s was de roetconcentratie gemiddeld driemaal hoger dan die langs de fietssnelweg, die grotendeels langs de treinsporen loopt. Ook het aantal ultrafijne stofdeeltjes lag 20 procent hoger. Zware metalen als ijzer, koper, lood en nikkel – typisch voor verkeer – kwamen eveneens verhoogd voor nabij de auto’s. Langs de sporen werd dan weer het zware metaal molybdeen waargenomen, maar niet in gevaarlijke concentraties. De slotsom: de fietssnelweg is de evidente keuze voor iemand als Hofman, ook al is dat traject een beetje langer (zie kaartje).
‘Ik besef dat niet iedereen een fietsostrade naast de deur heeft, maar eenvoudige routekeuzes kunnen al grote verschillen maken’, zegt de onderzoeker. ‘We zagen in onze metingen dat door een parkje rijden al meteen een gigantisch verschil maakt.’
Straatravijnen
Het zou wat kort door de bocht zijn om nu meteen alle fietssnelwegen gezond te noemen. Zo is het fietspad langs de drukke Antwerpse Ring ook een officiële fietsostrade. ‘Langs dat pad is de luchtvervuiling heel ongelijk. Op sommige plaatsen is de lucht slecht, maar zodra het pad afstand neemt van de auto’s, daalt de luchtvervuiling exponentieel’, zegt Hofman. ‘Het alternatief? Je kan langs de Singel of door de stad, maar daar heb je dan weer het fenomeen van de street canyons: met hoge gebouwen aan weerszijden van de weg, waardoor er geen verluchting is. Daar meet je de hoogste verkeersgerelateerde concentraties aan luchtvervuiling.’
‘Nog altijd worden scholen gebouwd langs drukke wegen. Eigenlijk is dat niet te verantwoorden’ JELLE HOFMAN
Onderzoeker UAntwerpen
De onderzoeker wijst erop dat almaar meer studies dat lokale karakter van luchtkwaliteit illustreren. ‘Het is iets dat we allemaal aanvoelden, maar toch wordt er niet altijd naar gehandeld. Zo worden nog altijd scholen gebouwd langs drukke wegen. Eigenlijk is dat niet te verantwoorden.’
De fietsostrades zijn ook nog geen evidentie. Als je op de website www.fietssnelwegen.be van de Vlaamse overheid kijkt, lijkt Vlaanderen bezaaid met lange fietsroutes, maar in de praktijk zijn ze vaak niet meer dan een aaneenschakeling van al dan niet goede fietspaden, met kruispunten en andere onderbrekingen. Onlangs maakte de overheid opnieuw extra geld vrij om de ‘missing links’ op te lossen, maar het zal nog even duren vooraleer we overal van echte fietssnelwegen kunnen spreken. ‘Terwijl ze broodnodig zijn’, merkt Hofman op. ‘Omdat ze fietsen – al dan niet elektrisch – stimuleren als alternatief voor de auto, omdat ze aanzetten tot fysieke activiteit en dus ook omdat ze een gezondere omgeving zijn voor wie zich verplaatst.’