‘Niet normaal dat melk goedkoper is dan water’
Hoe kun je de Belgische boeren een eerlijke prijs voor hun producten garanderen? De SP.A ziet heil in wettelijke minimumprijzen, een verbod op extreme kortingen in de winkels en een taks op buitenlands voedsel. Erg realistisch is dat allemaal niet.
De Vlaamse socialisten werpen zich op als verdediger van de kleine boer. SP.AKamerlid Annick Lambrecht heeft een resolutie ingediend waarin het parlement er de regeringMichel toe aanzet minimumprijzen in te voeren op landbouwproducten. Maar Lambrecht oogst weinig bijval met haar voorstel, zelfs niet bij landbouworganisaties als de Boerenbond. Hoe komt dat?
De SP.A wil dat de federale overheid minimumprijzen invoert op voedingswaren als vlees, zuivel, groenten en fruit. Concreet: de supermarktketens moeten die minimumprijzen betalen aan de Belgische boeren bij wie ze producten aankopen. Als minimum geldt de productiekostprijs voor de landbouwer. Omdat winkels niet met verlies mogen verkopen, zullen die de minimumprijs aan hun klanten, de consumenten, doorrekenen.
Het voorstel gaat regelrecht in tegen de prijzenpolitiek in ons land. Die steunt volgens de federale overheidsdienst Economie op ‘het algemene principe van de economische concurrentie’ en op ‘de vrije prijsvorming’. Een uitzondering daarop zijn de prijzen van geneesmiddelen, taxi’s, drinkwater en rusthuizen. Bovendien gaat het in die gevallen om maximumprijzen of vaste tarieven, niet om minimumprijzen.
Overproductie
De Boerenbond is ‘tevreden’ met de politieke aandacht voor faire landbouwprijzen, maar benadrukt dat de uitvoering van dat idee ‘complex is’. Zo hebben er Europese minimumprijzen bestaan, maar die zijn weer afgeschaft. En er bestaat weinig kans dat ze op Belgisch niveau heringevoerd worden. ‘Dat gaat in tegen de Europese marktregels’, zegt Boerenbondwoordvoerder Luc Vanoirbeek. ‘Hoe ga je vermijden dat winkelketens hun voedingsproducten goedkoper in onze buurlanden kopen?’
Ook de ngo Rikolto (het vroegere Vredeseilanden) reageert kritisch. De afgeschafte Europese minimumprijzen hadden ‘ongewenste neveneffecten’, zegt Rikolto: het systeem stimuleerde overproductie. Denk aan de melkplassen en subsidies voor boeren om hun melkproductie te vernietigen. ‘Als je over minimumprijzen spreekt, moet je tegelijk volumeafspraken maken.’
Eén kopen plus één gratis
De SP.A bepleit ook een verbod op ‘extreme’ prijskortingen op voedingswaren in de winkels, zoals de actie ‘1 kopen + 1 gratis’. Bijvoorbeeld een bloemkool kopen en een tweede er gratis bijkrijgen. Hier ziet de Boerenbond wel brood in, zegt Vanoirbeek. ‘Winkels die grote kortingen op voedsel geven, sturen een verkeerd signaal uit. Alsof voedsel niets kost en voedselverspilling niet ernstig is – want die tweede bloemkool gooi je makkelijker weg als je er niet voor betaald hebt.’ Een strenge beteugeling van dergelijke promoties is wenselijk, aldus de Boerenbond. ‘Het is niet normaal dat melk goedkoper is dan water.’
Ten slotte wil de SP.A de invoering van een taks op ingevoerde landbouwproducten ‘die ook in eigen land gekweekt worden’. Dat moet een appel uit NieuwZeeland duurder maken dan een appel uit Haspengouw.
Vandaag bestaan er al (Europese) importheffingen op landbouwproducten van buiten de EU. Die aanpak is seizoens en productgebonden, legt Luc Vanoirbeek uit. ‘In het seizoen is er een taks op buitenlandse varianten. Buiten het seizoen valt die taks weg zodat de Europese consumenten bij gebrek aan eigen aanbod toch hun favoriete fruit kunnen kopen. Dat staat allemaal beschreven in internationale handelsakkoorden. Die kun je als individueel land niet herbekijken.’