Optreden Franse grenspolitie zet kwaad bloed
Op sociale media is er ophef over een druk bekeken video waarin de Franse grenspolitie een Afrikaanse zwangere vrouw uit een trein sleurt.
BRUSSEL I Op het filmpje zie je hoe de Franse grenspolitie in het station van Menton een Afrikaans gezin hardhandig aanpakt. De gendarmes sleuren de zwangere vrouw uit de trein, terwijl haar man roept dat ze in verwachting is en kinderen beginnen te huilen. De scène is cru: het stel heeft een baby, die door een man in uniform van de trein wordt gehaald. Medepassagiers reageren geschrokken en manen de politie aan tot terughoudendheid.
Het incident dateert van eind maart en is gefilmd door drie universiteitsstudenten uit Cannes, die net een werkstuk hadden gemaakt over transmigranten in de Italiaanse grensstad Ventimiglia. Ook de studenten die de video maakten, zijn nadien door de politie gecontroleerd. Op sociale media is er heel wat ontzetting over het hardhandige optreden van de politie en de video is al meer dan 400.000 keer bekeken.
In het station van Menton, dicht bij de Italiaanse grens, controleert de Franse grenspolitie systematisch de trein die Frankrijk vanuit Ventimiglia binnenrijdt. De agenten zouden hun geduld hebben verloren, toen de vader van het gezin weigerde papieren te tonen. Omdat de politie systematisch die trein controleert, trachten migranten nu ’s nachts over de besneeuwde skipistes de risicovolle oversteek te maken.
Gestorven in het kraambed
Vooral Italiaanse media besteedden heel wat aandacht voor de Franse video. Daarbij wordt verwezen naar een ander incident. Eind vorige maand overleed een Nigeriaanse vrouw die ziek en zwanger was, en die vergeefs had geprobeerd om Frankrijk binnen te raken. De jonge vrouw van 31 had een lymfoom en wilde samen met haar man voor de verdere duur van haar zwangerschap naar haar zus in Frankrijk. Aan de grens werden de twee Nigerianen – beiden asielzoekers in Italië – door de Franse gendarmerie terug naar Italië gebracht. Volgens de ngo Rainbow4Africa werden ze afgezet bij het treinstation van Bardonecchia, een NoordItaliaans skistadje vlak over de grens. De vrouw, die nog maar met moeite kon ademen, werd opgenomen in een ziekenhuis in Turijn, waar ze vlak na de geboorte van haar zoontje in het kraambed zou overlijden.
Kort daarna opende het parket van Turijn een gerechtelijk onderzoek naar Franse douaniers, die zonder toestemming waren binnengedrongen in een lokaal in het station van Bardonecchia, waar Rainbow4Africa migranten bijstaat.
Dat Frankrijk transmigranten terugstuurt naar Italië, dat al erg veel bootvluchtelingen opvangt, creëert al geruime tijd spanningen tussen beide EUlidstaten. Ita lië voelt zich sowieso al jaren slachtoffer van een gebrek aan solidariteit in Europa en van de Dublinverordening. Die bepaalt dat het land waar de migrant het eerst de EU is binnengekomen, ook verantwoordelijk is voor de asielaanvraag van die nieuwkomer.
De verordening is van toepassing als de nieuwkomer in Frankrijk zegt een asielaanvraag te willen indienen. Dan moet Frankrijk een procedure opstarten en als daaruit blijkt dat de nieuwkomer de EU in Italië is binnengekomen, mag Frankrijk hem naar Italië terugsturen.
Uitzondering wegens terreur
Wanneer de nieuwkomer niet over een asielprocedure rept en ook geen geldige verblijfsdocumenten kan voorleggen, dan mag de Franse politie hem eveneens uitzetten. In de Schengenzone zijn systematische grenscontroles verboden, maar daarop heeft Frankrijk in het kader van de strijd tegen terreur een tijdelijke uitzondering gevraagd. Daarom mag de Franse politie systematisch controleren op de trein die uit Ventimiglia komt. Groepsdeportaties zijn verboden: elke transmigrant moet een individuele behandeling krijgen en met minderjarigen moet omzichtiger worden omgesprongen. Wat schokt bij het incident in Menton, is het hardhandige optreden van de Franse politie, zeker tegenover een zwangere vrouw met een jong kind.
Toevallig allemaal meerderjarig
Minderjarigen moeten extra beschermd worden, maar op dat vlak stelde het Franse Europarlementslid Michèle Rivasi onlangs iets opmerkelijks vast. In Menton ligt een verblijfscentrum waarin Frankrijk ’s nachts migranten vasthoudt die het naar Italië wil terugsturen. Italië vangt ’s nachts immers geen teruggestuurde migranten op.
Eind maart stelde Rivasi tijdens een bezoek vast dat verschillende jongeren volgens de papieren van dat centrum allemaal op 1 januari 2000 waren geboren. De politie gaf als uitleg dat sommigen hun geboortedatum niet kenden. Daarom hadden de agenten dus besloten dat ze meerderjarig waren. Maar Rivasi hoorde van twee jongens dat ze in 2002 waren geboren. ‘Een vergissing’, zei de politie en paste de datum snel aan.
Italië voelt zich al jaren slachtoffer van een gebrek aan solidariteit in Europa en van de Dublinverordening
De Indiase media en het middenveld protesteerden luidkeels tegen de nieuwe regels. Nog geen 24 uur later floot premier Modi zijn minister publiekelijk terug. De richtlijn is voorlopig opgeborgen.
Kritische berichtgeving
Niet elk Aziatisch land heeft de veerkrachtige publieke opinie die India nog steeds heeft. ‘In de hele regio maakt Trumps zoemwoord reporters het leven lastig’, zegt Merlyna Lim, professor journalistiek en sociale media van de Universiteit Carleton (zie inzet).
Verschillende landen zijn sinds Nieuwjaar kruistochten tegen de vrije pers en communicatie op het internet begonnen. Ze verpakken dat als strijd tegen fake news. De Filipijnse president Duterte laat de nieuwssite Rappler vervolgen omdat die zogenaamde fake newszender iets te kritisch over zijn drugsoorlog bericht. Overal worden reporters van Rappler nu geweerd van de bijeenkomsten van Duterte.
Myanmar stofte recent een oude censuurwet af om twee reporters van Reuters te arresteren. Het land noemt alle berichtgeving over de etnische zuivering op de Rohingya intussen ‘fake’. Ook Thailand (onder een militaire junta) en Singapore bouwen aan meer beperkingen op de vrije meningsuiting.
Het treffendste voorbeeld is Maleisië, dat gisteren zijn parlement ontbond en nieuwe verkiezingen voorbereidt. Deze week introduceerde het een wet die fake news verspreiden bestraft met zes jaar gevangenisstraf en een gigantische geldboete. Zelfs sponsors van mensen die fake news maken, zijn strafbaar.
Intussen is premier Najib Razak toevallig net verwikkeld in het grootste corruptieschandaal ooit in Maleisië. Hij stopte meer dan 800 miljoen euro uit het nationale investeringsfonds in zijn zakken. Minstens tien landen onderzoeken de zaak: zo nam Indonesië net nog een luxejacht in beslag om bewijzen te zoeken. Dat was overal ter wereld nieuws, behalve in Maleisië. Volgens de South China Morning Post blijft er geen objectieve pers meer over.
Toch wil de partij van Razak (die al sinds de onafhankelijkheid aan de macht is) meer controle. Zijn administratie waarschuwde al dat ‘nietgeverifieerd nieuws’ over het investeringsfonds beschouwd zal worden als vals. ‘Fake news is alles wat de nationale veiligheid of de economie bedreigt’, zei minister Rahman Dalan tegen Reuters. Het land sleept zich nu naar een onvrije verkiezing. Razaks enige uitdager – een 93jarige expresident, besmet door de militaire dictatuur die hem aan de macht bracht – kreeg het papierwerk niet in orde. Zijn partij is ontbonden.