Renners, de moderne gladiatoren
De Hel van het Noorden deed haar naam alle eer aan. Terwijl de jonge renner Michael Goolaerts vocht voor zijn leven, ging de koers gewoon door. Een dag later weerklonk de kritiek. Is dit de prijs van heroïek?
BRUSSEL I Dat de koers beter was stilgelegd? ‘Goedkope kritiek’, zegt Philippe Mariën, wedstrijdcommissaris voor de Internationale Wielerunie (UCI), een dag later. ‘In het verleden zijn al heel wat zware valpartijen gebeurd, en die zullen er in de toekomst nog zijn. Hoe bijzonder erg dit ook is voor de familie en entourage van Michael Goolaerts (23), tijdens de wedstrijd was er geen aanwijzing dat hij zou komen te overlijden. We wisten alleen dat hij zwaar gevallen was en dat het er ernstig uitzag. Maar elke wedstrijd bij een zware valpartij stilleggen, is niet haalbaar. Hoe pijnlijk dat ook is.’
Die verklaring hoorde je gisteren in de wielerwereld vaker: dat iedereen zondag tot 23.30 uur in het ongewisse bleef over het lot van Goolaerts (Veranda’s WillemsCrelan), en dat het makkelijk is om achteraf met de kritiek te komen dat het gepaster was de wedstrijd stil te leggen. ‘Ik snap die verontwaardiging,’ zegt Mariën, ‘maar zo eenvoudig is het niet.’ Of zoals Sven Nys, oudveldrijder en ploegleider bij TelenetFidea, het verwoordde: ‘Toen duidelijk was wat er aan de hand was, waren we al bijna aan de finish.’
‘Wij vernamen dat hij onwel was geworden en gevallen was, en besloten daar omzichtig mee om te gaan’, zegt VRTwielercommentator Michel Wuyts. ‘Door alle details prijs te geven, kun je veel deernis opwekken. Maar je ziet weleens vaker renners tegen de grond gaan die een tijdlang roerloos blijven liggen, maar daarna weer opstaan. Het is gevaarlijk om snel te oordelen. We hebben er maar vier of vijf keer over bericht.’
‘Pas laat op de avond volgde het slechte nieuws. Ik weet niet wat de directie van ParijsRoubaix in de namiddag al wist. Gezien Michael met een heli is afgevoerd, moeten ze geweten hebben dat het ernstig was.’
Parallel universum
‘Ik hoorde vandaag dat de organisatie ASO zei dat ze nergens van wist. Dat is je verantwoordelijkheid ontlopen’, zegt Thijs Zonneveld, exwielrenner en journalist en columnist. ‘Het beeld van Goolaerts die roerloos op de grond ligt, was overal meteen in omloop. Dat beeld zegt alles. Als de artsen een uur nodig hebben om hem te stabiliseren, kun je uitrekenen hoe ernstig zijn situatie was.’
Zonneveld, die de wedstrijd langs de piste in Roubaix volgde, was een van de eersten die op sociale media de vraag stelden waarom een wielerwedstrijd niet wordt stilgelegd als een renner in kritieke toestand wordt afgevoerd. Een dag later heeft hij er zelf nog geen klaar antwoord op.
‘Het is een moeilijke vraag’, erkent hij. ‘Wat ik wel weet, is dat het belachelijk is dat na de koers een uitgebreide huldiging plaatsvond, zonder dat iemand er stil bij stond dat een renner aan het doodgaan was. Terwijl we toen allemaal wisten dat de kans klein
was dat Goolaerts er goed zou uitkomen. De renners valt niets te verwijten. Zij wisten van niets. Bij de aankomst was ik een van de eersten om Dries De Bondt (ploeg
maat van Goolaerts, red.) op te vangen, terwijl op de achtergrond vuurwerk werd afgestoken en Peter Sagan op het podium grapjes stond te maken. Het was alsof we in een parallel universum zaten.’
Michel Wuyts: ‘Als ik in de plaats van de organisatie was geweest, had ik de ceremonie veel soberder gehouden.’
Zonneveld: ‘Maar of de koers ook moest worden stilgelegd? Met die vraag worstel ik nog altijd.’
Fabriek
Een wielerkoers leg je niet zomaar ‘met één fluitsignaal’ stil zoals een voetbalwedstrijd, zegt Philippe Mariën. ‘Een voetbalmatch speel je op een afgesloten terrein. Een koers verplaatst zich van a naar b, over 250 kilometer. Er zit een hele organisatie achter, de openbare weg is afgezet en er zijn duizenden toeschouwers op pad. Het is een fabriek die draait.’
‘Een wielerkoers kan altijd worden geneutraliseerd in overleg tussen de organisatie en de wedstrijdcommissaris, bijvoorbeeld bij zwaar onweer of extreme temperaturen. Ook bij een zwaar ongeval kan worden beslist de wedstrijd stop te zetten. In zo’n gevallen is er meteen beraadslaging tussen de UCI, de organisatie en de ploegen. Maar daar is veel meer overleg nodig. Het is nog nooit gebeurd. Niet bij Wouter Weylandt. Niet bij Fabio Casartelli.’
Die twee staan in een lange lijst van renners die door een valpartij het leven hebben gelaten. In 2011 kwam onze landgenoot Wouter Weylandt in de derde etappe van de Ronde van Italië zwaar ten val en werd verschillende keren geprobeerd om hem te reanimeren. Pas later bleek dat hij meteen was overleden door een schedelbreuk. Langer geleden, in 1995, kwam de Italiaan Fabio Casartelli in de vijftiende etappe van de Ronde van Frankrijk ten val. Hij overleed enkele uren later in het ziekenhuis. De wedstrijd ging gewoon door.
Recenter, in 2016, vierde Peter Sagan zijn overwinning in de eendagswedstrijd GentWevelgem, terwijl de Belg Antoine Demoitié voor zijn leven vocht. Hij was zwaar ten val gekomen en nadien door een motard overreden. Hij overleed diezelfde nacht. Alleen de feestelijkheden achteraf werden uit respect afgelast.
Zombie
Dat een wedstrijd nog nooit is stilgelegd, is nog geen reden om het niet te doen, en al zeker niet om het debat te laten liggen, meent Zonneveld. ‘Het doet me verdriet te zien hoe iedereen die bij de koers betrokken is hier mee omgaat. De dag na het ongeval bieden we ons medeleven aan, daarna gaan we weer over tot de orde van de dag. Toen ik de vraag stelde of de koers moest worden stilgelegd, kreeg ik als antwoord:
the show must go on. Dat is de wrange realiteit. Alsof de mensen vinden dat ze recht hebben op hun zondagse koers, en dat je hen die niet mag afnemen.’
‘Er zullen nog tragische ongevallen gebeuren. Daarom wordt het tijd dat we weten hoe we hiermee in de toekomst zullen omgaan’, zegt Zonneveld. Hij pleit voor een protocol. ‘Willen we nog koersen als zo’n ongeval gebeurt? Daarover moeten we afspraken maken. De renners worden er het best bij betrokken. Van tevoren. Want zoals altijd wanneer het in de koers over de veiligheid van de renners gaat, wordt nooit aan henzelf gevraagd wat zij willen. Ik kan me voorstellen dat enkele renners het liever voor bekeken hadden gehouden, toen ze wisten wat er was gebeurd. Of dat Sagan achteraf niet op het podium grapjes had staan maken.’
Zonneveld verwijt de ploegleider van Veranda’s WillemsCrelan niet dat hij zijn renners de wedstrijd liet uitrijden. ‘Ik ken de Nederlandse ploegleider (Michiel Elijzen, red.) goed. Na het ongeval is hij als een zombie in zijn auto gekropen en kon hij alleen nog aan Goolaerts denken. Hij had wel iets anders aan zijn hoofd.’
‘Je kunt renners en ploegleiders niets verwijten. Maar het zou goed zijn als renners betrokken worden. Zij zijn de belangrijkste, maar tegelijk de zwakste schakel in het peloton. Ik heb het er moeilijk mee dat ze als gladiatoren worden gezien, en dat de koers gewoon moet doorgaan als er eentje langs de weg doodvalt.’
‘The show must go on. Dat is de wrange realiteit. Alsof de mensen vinden dat ze recht hebben op hun zondagse koers, en dat je hen die niet mag afnemen’
THIJS ZONNEVELD
Exwielrenner
‘Als ik in de plaats van de organisatie was geweest, had ik de ceremonie achteraf veel soberder gehouden’
MICHEL WUYTS
Wielercommentator