Hongaarse oppositiekrant houdt het voor bekeken
De toekomst van de democratie in Hongarije oogt somber. Liberale partijen liggen tegen het canvas, onafhankelijke media sluiten de deuren.
BRUSSEL I Vanaf vandaag telt Hongarije een nationale krant en een radiozender minder. Mediaondernemer Lajos Simicska kondigde gisteren aan dat Magyar Nemzet niet meer zal verschenen. Ook de online versie stopt en radiostation Lanchid is uit de ether. Voor zijn andere publicaties zoekt Simicska een overnemer.
‘Financiële problemen’ is de officiële reden voor de sluiting, maar dat de beslissing een dag na de grote verkiezingsoverwinning van premier Viktor Orban valt, is geen toeval. Simicska was jarenlang een politieke medestander van Orban, maar in 2015 viel hij in ongenade. Sindsdien gebruikte hij zijn mediakanalen om oppositie te voeren tegen Fidesz, de partij van de premier. Die strijd geeft hij nu op, want hij lijkt zinloos geworden.
‘Maar zijn ooit winstgevende kranten zaten ook echt in slechte papieren’, zegt Agnes Urban, die voor de onafhankelijke denktank Mertek onderzoek doet naar het Hongaarse medialandschap. ‘Na de ruzie draaide Orban de advertentiekraan dicht. De krant kreeg geen overheidsadvertenties meer en overleven op basis van de verkoop lukte niet. Daarvoor was de oplage te klein.’
En dus verdwijnt de op een na laatste nationale onafhankelijke krant van Hongarije. Twee jaar geleden onderging Nepszabadzag, de belangrijkste kwaliteitskrant van het land, hetzelfde lot. Nadat ze plots de deuren had moeten sluiten, werd ze overgenomen door Orbangetrouwe ondernemers. Sindsdien loopt de krant aan de Fideszleiband. Nu blijft alleen nog Nepszava over, maar die krant is in oplage nog kleiner.
Urban vindt de sluiting van Magyar Nemzet een groot verlies voor de Hongaarse democratie. ‘Haar oplage was dan wel beperkt, maar de onderzoeksjournalistiek van de redactie werd breder opgepikt. De krant had invloed op het maatschappelijk debat.’
Verschraling
Het Hongaarse medialandschap wordt zo almaar schraler en eenzijdiger. ‘Want vergeet niet: de regionale kranten zijn allemaal in handen van Orban’, zegt Imre Kovach, politicoloog aan de Hongaarse Academie voor Wetenschappen. ‘En zij zijn nog belangrijker dan de landelijke kranten. In de kleine steden en op het plat teland worden alleen die dagbladen gelezen. Geen wonder dat Fidesz op het platteland zo goed gescoord heeft. De mensen daar krijgen gewoon geen objectieve informatie meer.’
Want ook het tvlandschap wordt steeds meer gedomineerd door Fideszgetrouwe zenders. Urban: ‘De openbare omroep wordt gecontroleerd door de partij en dat geldt ook steeds meer voor de commerciële zenders. Alleen RTL, eigendom van het Duitse Bertelsmann, blijft onafhankelijk. Hun journaal wordt nog altijd goed bekeken.’
En dan zijn er nog de internetkranten. ‘We hebben er vier belangrijke, en drie daarvan zijn nog altijd onafhankelijk. Dus daarover kunnen we een beetje optimistisch zijn.’ Maar voor de rest ziet Urban de toekomst van de media somber in. ‘Ik kan op dit moment geen roze bril opzetten. Orban heeft geen respect voor pluralisme en mediavrijheid, en hij is almachtig. De kans dat hij alle onafhankelijke media wil vernietigen lijkt me reëel.’
ProEuropese jeugd
En niet alleen de onafhankelijke media hebben het moeilijk, ook de toekomst van de oppositiepartijen lijkt erg onzeker. ‘De socialistische partij verkeert in permanente crisis en ik zie ze er niet snel uitkomen’, zegt Urban. ‘Ook de groene LMPpartij dreigt haar belangrijkste politicus te verliezen. In het parlement hebben ze sinds maandag ook geen enkele rol van betekenis meer te spelen.’
Moet het verzet dan van de civiele maatschappij komen? Kovach hoopt vooral dat Europa de Hongaren niet in de steek laat. ‘Want vergeet niet: de meeste Hongaren – en zeker de jongeren – blijven proEuropa.’ Dat ze toch massaal voor Fidesz hebben gestemd, lijkt paradoxaal, maar is volgens Kovach te verklaren. ‘Zeker op het platteland hadden ze gewoon geen andere keuze omdat de oppositiepartijen het niet eens geraakten over een gezamenlijke tegenkandidaat.’
Kovach ziet ook een taak weggelegd voor Europese ondernemers. ‘Waarom investeren zij niet in de Hongaarse media? Veel jonge Hongaren zullen hen met open armen ontvangen.’