GEVAARLIJK SPEL IN HET MIDDENOOSTEN
Trump dreigt met kruisraketten tegen ‘Gas Killing Animal’ Assad
BEIROET I Syrische burgeractivisten in binnen en buitenland zaten voor de tweede nacht op rij op het puntje van hun stoel, hopend dat Amerikaanse en mogelijk ook Franse raketten president Bashar alAssad zouden straffen voor een chemische aanval vorig weekeinde. Dat hun geduld mogelijk niet meer lang op de proef zou worden gesteld, bleek uit een tweet van Donald Trump gistermiddag. ‘Rusland zweert alle raketten afgeschoten op Syrië te zullen neerhalen’, schreef de Amerikaanse president op Twitter. ‘Maak je klaar, Rusland, want ze zullen komen, mooi en nieuw en “slim!”. Jullie moeten geen partner zijn van een beest dat met gas zijn eigen mensen vermoordt en ervan geniet!’
Veel duidelijker kan een waarschuwing in de internationale di plomatie niet worden. Toch blijft de vraag of we ons moeten opmaken voor de Derde Wereldoorlog. Gisteravond laat liet de woordvoerster van het Witte Huis weten dat er ‘nog steeds meerdere opties op tafel liggen, niet alleen militaire’. Maar ook als het alweer gaat om een tijdelijke episode in het Syrische conflict, dan is het eentje dat een grotere kans maakt om uit de hand te lopen dan vorige episodes.
85 chemische aanvallen
De trigger voor de nieuwste crisis is de chemische aanval van vorige zaterdag op Douma, een voorstadje van Damascus in handen van Syrische rebellen. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelde gisteren dat daarbij 43 mensen zijn omgekomen – onder wie veel vrouwen en kinderen – en dat meer dan vijfhonderd mensen ‘symptomen vertoonden die consistent zijn met blootstel ling aan zeer toxische chemicaliën’.
Het was niet de eerste of meest dodelijk chemische aanval in het Syrische conflict. De mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch verzamelde bewijsmateriaal voor 85 chemische aanvallen sinds 2013 – vrijwel allemaal toegeschreven aan het Syrische regime van president Bashar alAssad. Nochtans had die in 2013 ‘al’ zijn chemische wapens opgegeven in een akkoord onderhandeld door Rusland, precies om Amerikaanse aanvallen te vermijden.
Trumps geduld is duidelijk op en de Franse president Emmanuel Macron treedt hem daarin bij. Volgens de BBC stond ook de Britse premier Theresa May gisteravond op het punt deelname aan een militaire actie in Syrië goed te keuren, zonder het parlement te raadplegen. Pogingen om in de VNVeiligheidsraad Moskou te overhalen opnieuw dwingende
controlemechanismen op te zetten, botsten alweer op een Russisch veto. Zo verhuist de diplomatie naar de zijlijn en treedt de militaire optie op de voorgrond.
Geen tweede MH17
De Amerikaanse destroyer USS Donald Cook, met kruisraketten aan boord, ligt al klaar in de oostelijke Middellandse Zee. Andere oorlogsbodems zijn onderweg. De VS hebben ook tal van gevechtsvliegtuigen in de regio – onder meer voor de strijd tegen Islamitische Staat (IS) – al lijkt de kans klein dat die meteen worden ingezet. Het Syrische regime kocht van Rusland immers hoogwaardig luchtafweergeschut. In februari slaagde het er zo in een Israëlische F16 neer te halen, een risico dat de VS en Frankrijk zullen willen vermijden. Bovendien heeft Rusland, als bondgenoot van het regimeAssad, zelf gevechtsvliegtui gen en oorlogsbodems gelegerd in Syrië. Een confrontatie daarmee is, zowel voor de VS als Rusland, niet wenselijk.
Daarom voorspellen de meeste analisten een regen van kruisraketten op doelwitten van het Syrische regime waar geen Russen in de buurt zijn, en die een rol spelen in de chemische oorlogsvoering van het regimeAssad: luchtmachtbases, vermoedelijke chemische laboratoria en opslagplaatsen. Ook de Syrische luchtafweer kan een doelwit zijn, om het luchtruim makkelijker toegankelijk te maken voor gevechtsvliegtuigen.
Het agentschap voor Europese luchtvaartcontrole, Eurocontrol, heeft luchtvaartmaatschappijen die over de oostelijke Middellandse Zee vliegen alvast opgeroepen om hun routes te herbekijken. Er moet ‘gepaste aandacht’ worden besteed aan de ‘mogelijke lancering van luchtaanvallen in Syrië, met luchtgrondraketten en/of kruisraketten in de volgende 72 uur’, aldus de website van Eurocontrol. De ‘gepaste aandacht’ heeft te maken met het lot van Malaysian Airlinesvlucht MH17, die in 2014 boven Oekraïne werd geraakt door een luchtdoelraket. Alle 298 passagiers van de vlucht vanuit Amsterdam kwamen daarbij om.
Ook als het om een tijdelijke episode in het conflict gaat, is het eentje dat meer kans maakt om uit de hand te lopen dan vorige episodes