ADJUDANT LUCHTMACHT HEEFT VRAGEN BIJ AUDITS DEFENSIE
Hiërarchie en eigenbelang doen de interne controle bij Defensie geen goed. Valt alles wat het leger zegt, nog zomaar aan te nemen?
BRUSSEL I ‘Procedureel is er misschien niks aan de hand, maar dat is alleen zo als je honderd procent kunt vertrouwen op het oordeel van de dienst Material Resources.’ Een wat cryptisch zinnetje van Wouter De Vriendt (Groen), vrijdag in de commissie Defensie. Het was gericht aan het hoofd van de Federale Interne Auditdienst (FIA). Die besluit na alle heisa over de F16’s dat er geen info onterecht is achtergehouden en dat er geen fouten zijn gemaakt. Maar, zo merkt De Vriendt op, die dienst gaat wel voort op informatie van het leger zelf, van de dienst Material Resources. En valt wat het leger zegt nog klakkeloos aan te nemen? Het is een bedenking waar Defensie nog vaker op zal botsen (DS 24 maart). Ook CD&V’er Veli Yüksel stelde vragen bij de interne onderzoeken van Defensie.
Jimmy Van de Putte, adjudant bij de luchtcomponent, geeft hen geen ongelijk om die vragen te stellen. Hij schreef in 2017 een masterthesis aan de Antwerp Management School over mogelijke manipulatie van informatie binnen Defensie. De hele discussie over het mogelijk achterhouden van informatie klonk hem dan ook bekend in de oren. Hij ging na hoe het gesteld is met de interne controle bij Defensie. Niet goed, was de vaststelling.
Van de Putte benadrukt dat het om zijn persoonlijke standpunten gaat, niet die van Defensie. Hij concludeert in zijn executive summary dat ‘eigenbelang en carrièreplanning de grote boosdoeners zijn. De organisatiecultuur dwingt medewerkers ogenschijnlijk om het interne controlesysteem in zijn geheel te corrumperen.’ Zware woorden, en toch staat Van de Putte, zelf al dertig jaar militair, er pal achter.
Hij volgde vrijdag aandachtig de commissie en acht het zeer moeilijk om zoals de FIA, van buitenaf, op zo’n korte tijd de reglementen en procedures te bestuderen op zoek naar mogelijke risico’s. ‘Vermoedelijk werden de federale auditeurs dus bijgestaan door militairen om hen wegwijs te maken. Wat ontegensprekelijk weer een risico op manipulatie betekent. Tijdens mijn onderzoek voerde ik lange gesprekken met militairen op sleutelposities. Zolang manipulatie niet is bewezen, is ze er niet. Maar het feit dat een aantal mensen, niet van de minsten, de protagonisten van heel dit controleverhaal, mij bevestigden dat die manipulaties gebeuren … Eén controleur noemde het interne controlesysteem zelfs ronduit “window dressing”. Dan kun je niet meer volhouden dat er geen manifest probleem is.’
Een van de opvallendste uitspraken hoorde hij naar eigen zeggen op het kabinet van de chef Defensie. ‘Daar werd gewoon toegegeven dat prestatiemetingen waarschijnlijk vol fouten zitten. Maar, zo voegden ze er aan toe: “we don’t fucking care.” Zolang de resultaten er maar waren.’
Russen lezen mee
Er wordt te weinig gewerkt vanuit het principe van goed bestuur, vindt adjudant Van de Putte. ‘Een goede score bij interne controle is niets meer dan een af te vinken vakje op weg naar een volgende promotie.’
Een controleur vertrouwde hem toe dat ‘hiërarchie een remmende factor is voor interne controle’. Wie niet het juiste aantal sterren en strepen heeft, botst op gesloten deuren. Ook de te zwakke beveiliging van de ITsystemen speelt. ‘Managers bij Defensie zien niet graag rode vakjes op hun dashboard verschijnen, zeker niet bij iets wat ze via het internet moeten delen. Want na een hacking zouden “de Russen” dan zwakke punten in het Belgische defensieapparaat kunnen afleiden. Dat kan een terechte opmerking zijn, maar dan moet je werken aan de beveiliging, niet aan het vermijden van de kleur rood.’
Het is niet zijn bedoeling Defensie of bepaalde mensen te schaden, wel integendeel, zegt Van de Putte. Daarom zocht hij na het schrijven van zijn thesis contact met zowel minister Vandeput als de federale auditdienst. Hij vermoedt dat gelijkaardige problemen ook bij andere overheidsdiensten kunnen rijzen. Binnenkort heeft hij een onderhoud met FIAdirectrice Ann Schoubs. Het kabinet antwoordde destijds met een mail, waarin stond dat de audits van Defensie een voorbeeld zijn voor anderen. ‘Boeiend,’ zegt Van de Putte, ‘het kabinet blijft onvoorwaardelijk achter de dienst staan, terwijl er toch aanwijzingen dat die best eens kritisch benaderd wordt.’
‘Een goede score bij interne controle is niets meer dan een af te vinken vakje op weg naar een volgende promotie’
JIMMY VAN DE PUTTE Adjudant bij de luchtcomponent