70 jaar Raymond in 7 levenslessen

‘Geniet van het nu, er is niet meer dan dat’

0 tot 10: je kan maar beter geen vreemde zijn

‘Als jongetje van acht verhuisde ik van Amsterdam naar Antwerpen. Daar stond ik dan, tegenover een groep kinderen van wie de ene helft me uitmaakte, en de andere stond te lachen: “keeskop, keeskop!” Je kan dus maar beter geen vreemde zijn, want voor je het weet, ben je de schietschijf. Vanaf dat punt heb ik geleerd een einzelgänger te zijn. Later kwam het terug, toen ik op school de enige was met een bos haar zoals de Beatles. Sommige leraars namen me daarvoor op de korrel, bijgestaan door de lachers van de klas, die hoopten om zo betere punten te scoren. Dat gevoel van erbuiten te staan en je plan te moeten trekken, is me altijd bijgebleven. Nu maakt het me solidair. Als je ergens nieuw en alleen bent geweest, besef je beter hoe het moet zijn als je bijvoorbeeld je land moet ontvluchten.’

10 tot 20: het is moeilijk om zo jong je pad te bepalen

‘Toen ik elf was, moest ik op school zo’n test doen met cirkeltjes en driehoekjes en hoe die dan bij elkaar passen, je kent het wel. Ik scoorde spectaculair goed op taal en wiskunde, en werd dus naar een streng atheneum gestuurd. Daar ontdekte ik hoe moeilijk het is om het pad te bepalen dat je naar je droom moet leiden. Ik had zogezegd het talent, maar geen enkele interesse voor het klassieke schoolpatroon – dat hadden ze niet gemeten. En dus droomde ik schijnbaar onrealistische dromen. De enige oplossing die ik kreeg aangereikt, was verhuizen naar een ander atheneum. Maar dat leek me vooral meer van hetzelfde, en dan zou ik ook nog het anderhalve vriendje dat ik had, zijn kwijtgespeeld. Ik kus nog altijd mijn handjes dat ik uiteindelijk Johan Verminnen heb ontdekt, die een begeleider zocht. Toen kreeg ik mijn eerste realistische visioen, want ik kon eindelijk iets verzinnen wat ik waar kon maken. Maar op dat moment was ik al 21. Al die jaren voordien? Moeilijk!’

20 tot 30: je kan veel aan, maar je beseft het niet

‘Je bent jong en je hebt kansen, maar die grijp je niet allemaal. Vaak is het een verhaal van wel kunnen, maar niet willen, en dan wel willen, maar niet kunnen. Een goed voorbeeld is voetbal. Wanneer ik vroeger voetbalde, was ik te overspannen om alles rustig te bekijken. Daardoor werd ik een slechtere voetballer. Later kreeg ik dat rustige inzicht, maar kon het lijf niet meer alles volgen wat de geest zei. (lacht)

Je kunt je natuurlijk afvragen of alle onbenutte kansen echt verkeken zijn. Dat zou wellicht ook weer te militair en te vergaand zijn.’

30 tot 40: je bent een kind van je tijd

‘Eenmaal in de dertig is je jeugd voorbij, maar je hebt nog energie. Je glijdt stilaan weg van de tijdgeest en moet een rare evenwichtsoefening maken: probeer ik te hard om er nog bij te horen? Kan het nog, of niet? En misschien hoef ik me daar helemaal niets meer van aan te trekken? Dat is het moment om je allerindividueelste zelf te ontwikkelen, bij voorkeur zonder anderen te storen. In de muziek komen er almaar nieuwe stromingen. Ik had niet zozeer iets van “wat is me dat?!”, maar ik voelde wel dat ik het zelf niet zou gaan doen. Neem nu drummachines. Ik kwam er automatisch mee in contact, maar ik kon of wou er niet direct iets mee. En dan kun je jezelf maar beter niet tegenspreken door er toch de hele tijd mee bezig te zijn. Laat dat over aan mensen die ze wél wauw vinden: zij kunnen er vanzelf ook meer mee.’

4050: een prettige levensgezel maakt je leven écht leuk

‘Een prettige levensgezel maakt het leven écht leuk. Toch in hoofdlijnen. Er hangt veel vanaf, snap ik achteraf. Met een partner is gedeelde vreugde echt dubbele vreugde. Of nog: pour vivre heureux vivons caché. Als je in het kleine bestaan alleen maar de kunst of het ambacht hebt, klinkt me dat toch verdacht eenzaam in de oren. Dan kun je net zo goed in een klooster gaan, om de verdieping te zoeken (lacht).’

5060: alles is ambacht

‘Hoe minder behoefte tot scoren, hoe aangenamer en minder nerveus het leven. Kunst bestaat immers niet, het is ambacht dat je al dan niet steeds verder uitpuurt. Daar ben ik al vaak op uitgekomen, hoor. Je moet het hebben van de eeuwige zoektocht, met ondervinding als hulpmiddel. Daarom moet ik altijd lachen met mensen die alleen klassieke muziek ernstig nemen. Muziek heeft in alle tijden dezelfde functie. Je kunt zeggen dat vandaag alles commerciëler is, maar wanneer de kerk of de koning een muziekstuk bestelde, moest de componist dat uiteindelijk ook naar wens schrijven. Precies zoals de platenfirma die je suggereert dat een reggaenummer misschien weleens tof zou zijn.’

6070: je weet nooit wat het leven je zal brengen

‘Ik citeer Jim Morrison van The Doors: the future is uncertain and the end is always near. Dat is geen zonnige visie, maar ze is wel juist. Een miljonair kan bedelaar worden, dus geniet van het nu, er is niet meer dan dat.’

‘Kunst bestaat niet, het is ambacht dat je al dan niet steeds verder uitpuurt’