De valkuilen voor kartelpartners
1 + 1 is niet altijd 2. Om een duurzaam en succesvol kartel te installeren, omzeil je maar beter een aantal klippen:
1. Ruzie over het kopmanschap
Wie trekt en wie is de knecht? Als die vraag niet meteen duidelijk is, begin je er soms beter niet aan. Dat het Antwerpse bondgenootschap ‘Samen’ zo lang op zich liet wachten, had onder meer te maken met de strijd om de lijsttrekkersplaats tussen Groen en de SP.A. Zoals geweten, is het kartel intussen ter ziele gegaan.
2. Paniekvoetbal
Sceptici durven kartels weleens wegzetten als ‘rookgordijn’ of zelfs als ‘kiezersbedrog’. Dikwijls is er machtshonger in het spel, soms ook angst. Angst om als kleine partij van de kaart geveegd te worden en geen rol van betekenis meer te spelen. Helaas, doorgaans is zo’n strategie doorzichtig.
3. Nationaal op ramkoers
Als lokale partijen samenwerken terwijl de ‘moederpartijen’ op het nationale schouwtoneel elkaar rauw lusten, moeten ze al héél stevig in hun schoenen staan om het meer dan één bestuursperiode uit te zin gen. Zo vormden Vlaamsnationalisten en socialisten zes jaar geleden nog een kartel in het Limburgse Bree, maar in 2017 zegde de NVA de Breese Open Samenwerking (BROS) de wacht aan. BROS gaat door als ‘democratisch appel’.
4. In de oppositie belanden
Meebesturen lijkt een conditio sine qua non voor een duurzaam kartel. Wie een alliantie aangaat om machtiger te zijn, wil de macht ook hebben. Herinner u de Antwerpse Stadslijst van SP.A en CD&V in 2012. ‘We zijn één en ondeelbaar’, zwoeren ze. Tot de SP.A na de verkiezingen voor de oppositiebanken koos. ‘Als ze nu emotioneel voor de oppositie kiezen, zitten ze binnen twee jaar in café De Zeven Schaken op de Grote Markt te kaarten’, aldus Marc Van Peel (CD&V).
5. Eén tegen allen
Kartelvorming kan ook een ongewenst effect hebben. De grootste partij van Vlaanderen, de NVA, nestelt zich wat graag in de ééntegenallenpositie. Die heeft haar succes al bewezen: in het verleden spon de NVA garen bij de krachtenbundeling tussen de ‘traditionele’ partijen.