WE MOETEN LOCKHEED MARTIN DUS VERTROUWEN
Hoe technischer de beslissing die politici moeten nemen, hoe meer ze een kwestie van vertrouwen is. De technici weten het altijd beter. Je kunt hen vragen stellen, maar op het einde van de rit moet je fiducie hebben in hun antwoorden. Ook bij de vervanging van de F16’s valt daar niet aan te ontsnappen.
Dertien uur hoorzittingen hebben ons in een netelige positie gebracht. Belgische militairen met veel sterren en strepen en technische kennis staan diametraal tegenover elkaar in hun inschatting over de levensduur van de F16’s. De klokkenluider denkt dat ze tot 2030 kunnen meegaan, anderen vrezen dat ze niet eens hun voorgeschreven 8.000 uren halen.
En dus zijn we aangewezen op wat de fabrikant van de F16’s en de Amerikaanse luchtmacht erover denken. Die zijn respectievelijk ook de verkoper en de promotor van de kandidaatopvolger F35. Hun belangen zijn duidelijk. Koop nieuwe vliegtuigen, zeggen zij, verlengen is het sop de kool niet waard. Hun inschatting wordt nu de politieke waarheid over de F16’s, voor wie ze overtuigend vindt.
Het is goed eraan te herinneren dat alles begon met minister Steven Vandeput die in het parlement maar bleef herhalen dat er geen studies zijn naar de verlenging van de F16, terwijl in enkele militaire lades een document lag van Lockheed Martin dat aangaf dat alvast één onderdeel, de carrosserie, misschien langer meekan. De militaire hoofdrolspelers stuurden 108 mails naar elkaar over die studie en besloten dat die fake news zou zijn.
Politici zouden ze immers verkeerd lezen, zonder de randvoorwaarden die een verlenging volgens de meeste militairen onrealistisch maken. Maar niet iedereen was die mening toegedaan. Met dat interne meningsverschil kon het leger niet om, het slaagde er evenmin in open kaart te spelen. De technici gingen zelf politiek denken. Waarom nog twijfel zaaien, nu eindelijk beslist was om nieuwe vliegtuigen te kopen?
Ook na de audits blijkt op zijn minst verregaand paternalisme. Een minister die enige autoriteit afdwingt in zo’n belangrijk dossier, laat dat niet over zijn kant gaan. Maar niet Vandeput. Hij heeft nooit willen weten of de F16’s langer meekunnen. Nu Lockheed Martin gesproken heeft, oreert hij alsof hij gelijk krijgt. Nog voor het parlement zijn conclusies trekt, is hij klaar met de zijne. Nu wordt het interessant. Wie volgt Vandeput nog? Diezelfde militaire experts moeten straks uit twee kandidaten hun voorkeursvliegtuig kiezen. Vandeput zal hen geloven. Maar zullen andere regeringspartijen dat ook doen? De glans is er onherstelbaar af.
Een minister die enige autoriteit afdwingt, laat dit paternalisme niet over zijn kant gaan