De daddy van nieuw-rechts
Hij trekt wereldwijd volle zalen, lokt miljoenen kijkers met zijn filmpjes en wil de man in eer herstellen: Jordan Peterson is de nieuwe conservatieve goeroe.
BRUSSEL I Jordan B. Peterson (55) houdt ervan dat mensen hun verantwoordelijkheid opnemen, staat wantrouwig tegenover politieke correctheid en feminisme, is erg gekant tegen marxisten en postmodernisten, en maant ons aan, als vijfde regel in zijn boek 12 regels voor het leven, om ‘na te streven wat betekenisvol is’.
Tot voor kort was hij hoogleraar in de psychologie in Toronto en klinisch psycholoog, maar beide jobs heeft hij inmiddels opgegeven omdat hij sinds de publicatie van zijn boek ’s werelds populairste, en wellicht meest gecontesteerde, ‘publieke intellectueel’ is. Zijn agenda zit overvol.
Die enorme bijval dankt Peterson niet alleen aan zijn boek, dat in januari verscheen en net zo goed harde kritische reacties als publieke bijval uitlokte. Al sinds 2016 bouwt hij via internet, politieke acties en lezingen aan een reputatie. Zo postte hij onder meer drie video’s op Youtube, gericht tegen de ‘beknechting’ door de politieke en academische wereld. Het was een ontvlambaar visitekaartje.
Ook in latere video’s nam Peterson uitdagend stelling tegen de in zijn ogen radicaal linkse ‘identiteitspolitiek’ en het ‘culturele marxisme’ van westerse universiteiten. Toch houdt hij ‘altright’ zelf liever op afstand. Peterson is zeker geen ‘witte nationalist’, maar niettemin is hij uitgegroeid tot de ‘daddy’ van nieuwrechtse bewegingen.
Identiteitsspelletjes
In Nederland was hij in januari te gast op een themaavond van De Nederlandse Leeuw over identiteit, waar véél jonge man de nieuwe ‘heraut van de masculienen’? nen kwamen luisteren. Op de conservatieve site Doorbraak.be kondigde analist Derk Jan Eppink daarop een conservatieve golf van Generatie Z (geboren na 1995) aan.
Na zijn lezing in Nederland beleefde Peterson ongewild zijn moment de gloire. Op het Britse Channel 4 werd hij geïnterviewd door Cathy Newman. Zij probeerde hem vermeende ideeën te ontlokken, hij pareerde koel door haar steevast te corrigeren. Peterson scoorde met de regels die hij zelf graag aanprijst: duidelijk verwoorden, de waarheid spreken, betekenisvol zijn. Die video is inmiddels negen miljoen keer bekeken. Zijn boek vloog daarna de winkels uit en kritische artikels, op onder meer de website van The Guardian, gaven en geven nog steeds aanleiding tot grote debatten.
‘Er is vandaag geen bewijs dat vrouwen in het Westen systematisch onderdrukt worden; mannen en vrouwen hebben niet dezelfde belangen; links en rechts spelen allebei identiteitsspelletjes en zijn even gevaarlijk’: met zulke uitspraken luidt na vier maanden publiek debat vandaag de vraag of Jordan Peterson een behoudsgezinde ‘slimmerik voor domme lezers’ (Macleans) is, dan wel de ‘nieuwe heraut van de masculienen’ (Le Monde). Zijn optelsom van conservatieve stellingen en heldere levensregels spreekt zeker jonge mannen aan. Naargelang de bron zijn die ‘wanhopig op zoek’ of ‘pragmatisch vastbesloten’.
Nitwit
Peterson verleidt ook een tussencategorie van mensen, die menen dat zijn ideeën, argumentatie en vooral zijn consequente présence genoeg diepte hebben om in hem geen academische nitwit, maar een valabele rechtse denker te zien. Online discussieren veel mensen die ’s mans antwoorden niet geweldig, maar zijn vragen wel belangrijk vinden.
Er is ook een druk circuit ontstaan rond deze eclectische academicus, zelfhulpgoeroe en harde straatvechter. Zijn 12 regels voor het leven – een morele levensgids met een complexe theologische, filosofische, biologische en psychologische achtergrond, die de mens moet behoeden voor chaos – is te moeilijk voor een breed publiek, maar er zijn allerlei samenvattingen, ‘vereenvoudigde versies’ en zelfs pure analyses te koop. Fans lezen zijn favoriete boeken van onder anderen Dostojevski, Jung en Solzjenitsyn. Peterson wordt geprezen omdat hij aan jongeren toonde hoe boeiend de Bijbel kan zijn.
De man trekt volgende maand als een popster op tournee langs grote Amerikaanse steden. Naar de Lage Landen komt hij voorlopig niet terug. Wordt 12 regels voor het leven ook hier een even grote hype als in de Engelstalige wereld? Misschien doet het er minder toe, want Peterson heeft allang gesnapt dat hij de massa moet bereiken met een massamedium: zijn eigen Youtubekanaal.
Letteren L6–L7:
Recensie ’12 regels voor het leven’
‘Er is geen bewijs dat vrouwen in het Westen systematisch onderdrukt worden’ JORDAN PETERSON
Publiek intellectueel