Beste minister Vandeput, het debat begint nu pas

Ons land heeft zes jaar langer om een beslissing te nemen over de F16’s. Die tijd moet het benutten om zich af te vragen waar het naartoe wil met het leger, schrijft DIRK VAN DER MAELEN.

Een marathonzitting van 13 uur in de commissie Defensie deze week en volgende week volgt nog een dag (DS 20 april). Met getuigenissen, opties en keuzes. Nieuwe keuzes. Eindelijk. Voor de eerste keer sinds het aantreden van deze regering voeren we het debat over de opvolging van de F16’s. En in tegenstelling tot wat sommigen zouden willen, is het niet voorbij. Het begint pas. Dat is zonder twijfel de grootste overwinning van de voorbije weken. De beslissing in een achterkamer om meer dan 15 miljard euro belastinggeld uit te geven aan nieuwe gevechtsvliegtuigen is een open vraag geworden: is dat wel de beste keuze voor defensie?

Vandaag heeft het parlement enkele stukken in handen, maar nog lang niet alles. Want ook dat hebben we deze week geleerd. Rond de audits, zowel de interne als de externe, over de gang van zaken bij Defensie en over de rol van de minister en zijn kabinet, hangt een flinke geur. Zo mochten de externe auditeurs alleen de info onderzoeken die ze van de legertop kregen en kwam de minister meermaals tussenbeide in het onderzoek.

Kolonel x

Dat het dossier lobbyisten aantrekt als een magneet en bol staat van belangenvermenging, is al langer duidelijk. Dat de F35’s de enige oplossing zijn, moest en zou de uitkomst zijn. Die keuze werd onderbouwd met de stelling dat een verlenging met 30 jaar niet alleen duur is, maar ook gewoon onhaalbaar. Alleen was zo’n dure verlenging nooit de kwestie. De vraag van bij het begin was en is nog altijd: hoelang zijn onze F16’s nog operationeel zonder extra investering? Het antwoord is dat als we de F16’s uitrusten met trackers, ze minstens enkele jaren langer kunnen vliegen dan wat de minister drie jaar lang zei – ‘tot 2023 en niet langer’ – in het parlement. Die trackers zijn zelfs nuttig om op het juiste moment de hoogste verkoopwaarde te bepalen.

De vervangingsprocedure gaat niet over wat het beste is voor het Belgische leger, maar over wat het beste is voor de legerlobby. Net daarom werd het enkele mensen uit het leger te veel. Zij konden niet langer aanzien dat hun oversten voor zo’n belangrijk dossier, waar zo veel geld mee gemoeid is, de democratie buitenspel zetten. Zij zetten er zelfs hun job voor op het spel, zoals onder anderen kolonel x. Hij was klaar en duidelijk. In plaats van 8.000 uren kunnen onze F16’s tot gemiddeld 9.500 uren vliegen en dat zonder gro te ingreep. Drie verschillende studies van Lockheed Martin (van mei 2016, april 2017 en februari 2018), bevestigen dat ook.

Anders gezegd: na 2023 nog zes jaar langer vliegen, is mogelijk. Pas daarna begint de discussie over een eventuele ‘verlenging’, niet eerder. De belastingbetaler bespaart zo 150 miljoen euro per jaar, in totaal dus 900 miljoen euro. Terwijl een deel van de legertop die cijfers nu betwist, bevestigt zelfs de Amerikaanse Rekenkamer – toch geen onverdachte bron – dat bedrag. Daarvoor kun je de huidige aankoopprocedure wel even on hold zetten, niet?

Kernbommen

In een democratie is het niet de legertop die beslissingen neemt, maar wel het parlement. Met alles wat er nu op tafel ligt, heeft ons land alvast zes jaar langer om een weloverwogen beslissing te nemen in plaats van nu snel, koste wat het kost, de lobby te plezieren en – no matter what – door te gaan. Laten we die tijd dan ook gebruiken om de vragen te stellen die er écht toe doen. Waar willen we naartoe met ons Belgisch leger? Als we nieuwe gevechtsvliegtuigen kopen, moeten die dan zo nodig kernbommen kunnen droppen?

En als er dan toch wordt gekozen voor nieuwe en peperdure F35’s (los van de vele kritische rapporten en mankementen), zullen onze zee en landmacht dan nog over voldoende middelen beschikken? Is er dan nog wel geld om de huidige druk te verlichten op het militair personeel? Zal de medische zorgverstrekking – waar we in het buitenland voor geroemd worden – dat hoge niveau kunnen aanhouden?

Dat debat hadden we al drie jaar geleden moeten voeren en de vraag blijft daarom pertinent: waarom hebben toen nooit alle opties op tafel gelegen? Waarom is het parlement al drie jaar lang dat debat ontzegd door het bestaan van nota’s en studies te ontkennen? De minister acht de tijd nu rijp om alles af te sluiten. Hij vergist zich.

De vervangingsprocedure gaat alleen over wat het beste is voor de legerlobby

DIRK VAN DER MAELEN Kamerlid voor SP.A.