‘Vlamingen moeten openerpraten over geld’

Wie trouwt, erft of een huis koopt, gaat bij hem langs. Soms met gewette messen. Gelukkig houdt de notaris het hoofd koel. ‘Als notaris ben je de biechtvader van de burger.’

‘Bij veel notarissen zie je drie aapjes op hun bureau: ze staan voor horen, zien en zwijgen. Als notaris ben je de biechtvader van de burger. Ik heb ooit een man over de vloer gehad die de lotto had gewonnen. Ik was de eerste en de enige aan wie hij dat nieuws vertelde. Zijn eerste plan was om de echtscheiding aan te vragen.’

‘De rijkste mensen zijn niet diegenen die met grote sier mijn bureau binnenstappen. Als ik een echtscheiding afhandel van mensen die met chique auto’s rijden, blijkt onder dat laagje glitter vaak niet zoveel vermogen te zitten. Mensen die echt rijk zijn, zijn discreet over wat ze bezitten.’

‘Ik woon in een kustgemeente, maar mijn kantoor ligt in een meer landelijke WestVlaamse stad. Ik vertrek tussen de cabrio’s om tussen de tractors te belanden, zeg ik altijd. Maar ik weet zeker dat die tractors betaald zijn. Van die cabrio’s ben ik dat niet zo zeker (lacht).’

‘Vijftien jaar geleden vroegen drie vrijgezelle broers van 80, 70 en 75 die hun hele leven hadden geboerd, om eens over hun vermogen te praten. Ze hadden veel kasbons, zeiden ze. Ik kwam aan in hun hoeve: een aarden vloer, een aftandse kachel en een hond die nog ouder was dan zij. Ik kreeg een kop koffie, maar ik kon aan de bruine rand zien hoeveel de vorige gekregen had (lacht). De hoeve bleken ze te pachten. Ze waren geen rijke mensen, zeiden ze. ‘Om hoeveel geld gaat het hier dan?’, vroeg ik. ‘Een miljoen frank?’ Na lang aandringen viel het bedrag van 40 miljoen Belgische frank – 1 miljoen euro. ‘Ja, dat zal het ongeveer zijn’, zei een van de broers aarzelend. ‘Elk.’ Ze vertrouwen de banken niet en om overvallers te slim af te zijn, hadden ze voor 3 miljoen euro kasbons in flessen in de grond gestoken (lacht).’

Testament bij Hema

‘Notaris werd je heel lang van vader op zoon of dochter. Mijn ouders hebben altijd in de toeristische sector gewerkt. Ik heb bij 23 kantoren moeten aankloppen voor ik notaris kon worden. Er was altijd wel een zoon of een dochter die voorrang kreeg. Dat is niet normaal: de zoon van de rechter wordt toch ook niet vanzelf rechter? Je moet gewoon de beste mensen selecteren.’

‘Ik heb drie kinderen en geen van hen denkt er nog maar aan om notaris te worden. Ik zie het fenomeen ook bij mijn collega’s: ze vinden geen opvolgers meer binnen de familie. Ons beroep is ook te complex geworden om het nog in je eentje te doen, je moet een heel team rond je verzamelen. Ik hoor vaak zeggen dat ons beroep niet meer van deze tijd is, maar ik vind het nog steeds een geniaal idee om in elk dorp iemand te hebben die de wet uitlegt.’

‘Mensen vergeten dat je als notaris ongeveer een derde van je tijd gratis advies geeft, dat is een essentiële opdracht van het notariaat. Als jonge notaris vloek je soms dat je tot een gat in de nacht moet doorwerken om je dossiers rond te krijgen omdat je de hele voormiddag gratis advies hebt gegeven. Met ouder worden raak ik er alleen meer van overtuigd dat dat onlosmakelijk verbonden is met ons beroep.’

‘Knack publiceerde onlangs een lijst waaruit zou blijken dat 100.000 euro maandinkomsten geen uitzondering zijn bij notarissen. We hebben onder collega’s niet de gewoonte over ons inkomen te spreken, maar toen hebben we elkaar gebeld om te vragen wat we in godsnaam verkeerd deden (lacht). De meeste notarissen zitten daar ver onder, tot gemiddeld 16.000 euro. Mijn eigen kantoor, met een vijftiental medewerkers, zit ook eerder in die richting. We verdienen mooi de kost, maar dat moet ook, om onze onafhankelijkheid te garanderen. Iedere notaris krijgt in de loop van zijn carrière weleens een aanbod om een oogje dicht te knijpen.’

‘Ik blijf er versteld van staan hoe hard er nog altijd over geld geruzied wordt’

‘Je zou schrikken hoe vaak ik al een handgeschreven testament op een bierviltje of op een vuil stuk papier heb gekregen’

‘Ik moet lachen als ik hoor dat Hema testamenten voor 100 euro verkoopt in Nederland: bij een notaris ga je niet veel meer betalen voor een eenvoudig testament. We zijn vragende partij om technologie zoals blockchain vaker te gebruiken. Maar technologie kan een koppeltje dat een eerste huis koopt niet adviseren. Je mist het menselijke aspect.’

‘Vaak krijgen we het verwijt dat het te lang duurt, maar we hangen af van zoveel instanties om de juiste informatie binnen te krijgen. Er is ook veel jargon in ons beroep, al zijn ook daarin al grote stappen gezet. We moeten een akte niet meer woord voor woord voorlezen.’

‘Vanaf 1 september komen er ook voor successierechten nieuwe regels. De hoogste schijf van 65 procent wordt onder meer afgeschaft, wat goed nieuws is. Ik zie steeds minder ouders die hun kinderen een duwtje in de rug geven voor hun eerste huis. We zien nu de eerste generatie kinderen die het minder goed hebben dan hun ouders. De Vlaming zit nog altijd met een baksteen in de maag, maar de manier waarop we naar eigendomsrecht kijken, zal onvermijdelijk evolueren. Mensen zullen steeds minder hebben en meer delen.’

Neutraliseren met één cognac

‘Negentig procent van de erfenissen verloopt zonder familieruzie. Het gaat meestal fout als ouders niet open zijn over de verdeling van hun erfenis en hun kinderen niet gelijk behandelen. ’

‘Vlamingen moeten opener praten met hun kinderen en partners over geld. Soms ontdekt een partner pas bij een echtscheiding of overlijden dat ze al jaren zwaar in de schulden zitten. Bij de generatie die nu tachtig en negentig is, is successieplanning nog altijd taboe, waardoor de kinderen na hun dood met de problemen zitten. Ik heb ook op mijn eigen vader lang moeten inpraten om de overdracht van het familiebedrijf te regelen voor zijn dood.’

‘Soms vragen mensen me om hun andere kinderen volledig te onterven om één kind te bevoordelen, wat nooit helemaal kan vanwege de wettelijke reserve. Bij een nieuw samengesteld gezin zie je weleens dat ouders hun eerste nest minder belangrijk vinden en hun kinderen uit hun nieuwe relatie willen bevoordelen. Dan is vaak een drama in de maak. Als notaris moet je zulke mensen erop wijzen dat de impact op hun andere kinderen groot kan zijn.’

‘Ik schrik er nog altijd van hoe hard er over geld geruzied wordt. Sommige mensen geven nog liever het drievoudige uit aan advocaten dan dat ze het eens worden. En dan spreek ik nog niet over de menselijke schade die ze door hun geruzie aanrichten.’

‘Ik zie hier vaak dames die emotioneel in duigen liggen nadat hun man hen heeft verlaten voor een groen blaadje. Bij een echtscheiding met onderlinge toestemming zie je dat zo’n man probleemloos alles aan zijn ex afgeeft omdat hij zo snel mogelijk met die vriendin wil samenwonen.’

Scheldtirades

‘Als het leven van mensen complexer wordt, zie je ze vaker. Wie een kind met een handicap, een nieuw samengesteld gezin of een groot vermogen heeft, komt sneller langs. Ze stellen ook vaker een testament op.’

‘Ik heb al meegemaakt dat mensen hun hond in hun testament willen en voor dat beest allerlei zottigheden willen regelen. En dan heb je nog de categorie van de doehetzelvers. Je zou schrikken hoe vaak ik al een handgeschreven testament op een bierviltje of een vuil stuk papier heb gekregen (lacht). Als je onder zo’n handgeschreven briefje met je laatste wensen een handtekening en de datum van vandaag zet, is dat even geldig als een testament dat je bij de notaris laat opstellen.’

‘Ooit werd ik tijdens een vergadering in Brussel gebeld om halsoverkop een schenking te regelen van iemand die stervende was. Tegen de tijd dat ik op kantoor was, was de man al overleden. De familie probeerde me te overtuigen om samen naar het ziekenhuis te gaan om met de dode hand van de man alsnog een handtekening onder te schenking te zetten. Geen denken aan dat ik op zo’n voorstel zou ingaan.’