Bang voor de black-out
Er zit een keerzijde aan de energiewende. In de zomer kan een teveel aan zonneen windenergie het stroomnet doen crashen, waarschuwen experts.
BRUSSEL I ‘De mensen spreken meestal over mogelijke blackouts in de winter, maar er is vandaag meer risico op systeemstress en stroompannes in de zomer’, zegt Andy Koss, ceo van de Britse kolen en biomassacentrale Drax Power aan Bloomberg. ‘Het stroomnet is vandaag veel minder stabiel dan vroeger.’
In GrootBrittannië en Duitsland komt bijna 40 procent van de stroom uit hernieuwbare energiebronnen zoals zon en wind. Dat kan vooral tijdens de zomer leiden tot een tijdelijk overaanbod op de stroommarkt, waardoor de elektriciteitsprijs fors kan dalen en soms zelfs negatief wordt. De Britse en Duitse stroomnetbeheerders moeten erop toezien dat de productie van elektriciteit te allen tijde gelijk is aan de vraag. Als dat niet zo is, kan het elektriciteitsnet gedeeltelijk uitvallen.
In Duitsland denkt men er nu aan om kolen en gascentrales enkele uren van het stroomnet te halen om de pieken van hernieuwbare energie te compenseren. Voorlopig gebeurt dat nog niet, omdat de kosten om die centrales stil te leggen en weer op te starten nog te hoog zijn.
Het risico op een zomerse blackout is veel groter in GrootBrittannië dan op het Europese continent, zegt Filip Carton, verantwoordelijke voor het nationaal controlecentrum bij de Belgische stroomnetbeheerder Elia. Op het vasteland zijn de stroomnetten met elkaar verbonden en daardoor kunnen tijdelijke stroomoverschotten beter onder elkaar herverdeeld worden. ‘Dat de elektriciteitsprijs negatief kan worden, maakt bovendien dat de stroommarkt zichzelf corrigeert. Windmolenparken gaan zichzelf dan uitschakelen.’
Hoogspanningsleiding
Maar dat helpt niet altijd. Begin dit jaar bleek dat het Duitse stroomnet steeds sterker onder druk komt. Doordat de windenergie vooral in het noorden wordt opgewekt en via hoogspanningskabels naar het zuiden wordt vervoerd, ontstaat er een toenemend onevenwicht op het Duitse net.
‘Het risico op een zomerse blackout is veel groter in GrootBrittannië dan op het Europese continent’ FILIP CARTON
Nationaal controlecentrum Elia
Een nieuwe hoogspanningsleiding van Noord naar ZuidDuitsland moet dat probleem oplossen. Maar die zal in het beste geval in 2025 klaar zijn en tot 15 miljard euro kosten.
In België is het probleem volgens Carton minder acuut. Ook al omdat het aandeel van hernieuwbare energie in ons land veel kleiner is. Volgens Elia is dat vandaag ‘ongeveer 11 procent’. Maar helemaal onmogelijk is een zomerse blackout evenmin. In 2016 waarschuwde Energyville, een onderzoekscentrum van de KU Leuven, Vito, en Imec, voor zo’n scenario. ‘Alle kerncentrales samen, in combinatie met zomerse zon en wind, dat kan problemen geven. Zeker als de zon ook in onze buurlanden schijnt, waardoor de export van het energieoverschot moeilijk wordt.’ De kwestie wordt de komende jaren nog dwingender, was toen de prognose van Energyville. in het ZuidDuitse Altmühltal.