Rode loper ligt klaar voor Trump
Niets staat nog het bezoek van Donald Trump aan Pyongyang in de weg. Maar denken hij en Kim hetzelfde als ze spreken over kernontwapening?
BRUSSEL I ‘ER KOMT EEN EINDE AAN DE KOREAANSE OORLOG!’. De Amerikaanse president Donald Trump reageerde op zijn typische manier op de verklaring van ‘vrede, voorspoed en eenmaking’ die Kim Jongun en Moon Jaein vrijdag ondertekenden.
De presidenten van Noord en ZuidKorea gingen daarbij verder dan waarnemers vooraf verwacht hadden. Daardoor staat niets nog een topontmoeting tussen Kim en Trump in de weg, eind mei of begin juni in Pyongyang. De Amerikaanse president had gezegd dat hij alleen naar de NoordKoreaanse hoofdstad zou reizen als zijn gesprekken met Kim iets konden opleveren.
Optimisme is sinds vrijdag gewettigd, maar toch zitten er nog serieuze adders onder het gras.
De definitie van Trump
De twee Koreaanse leiders streven naar ‘een kernvrij Koreaans schiereiland, via complete kernontwapening’. Maar wat betekent dat? Hoe moet dat gebeuren? Of binnen welke periode? Daar zegt de verklaring niets over. Experts wijzen er al maanden op dat Donald Trump en Kim Jongun aan verschillende dingen denken bij het woord ‘kernontwapening’.
Voor de Amerikaanse president betekent het dat NoordKorea zijn kernwapenarsenaal en raketsystemen onvoorwaardelijk inlevert, en dat inspecteurs van bijvoorbeeld het Internationaal Agentschap voor Atoomenergie (IAEA) vrij inspecties kunnen uitvoeren om te controleren dat NoordKorea niet jokt.
De nieuwe Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur, John Bolton, maakte onlangs duidelijk dat de VS er geen gras over willen laten groeien: ‘We verwachten echte kernontwapening, geen gesprekken over gesprekken over kernontwapening.’ Pas daarna kan Pyongyang beloond worden.
De definitie van Kim
Wellicht ziet Kim Jongun dit enigszins anders en denkt de NoordKoreaanse leider aan een geleidelijk proces van ontwapening, waarbij ook de VS en ZuidKorea water bij de wijn doen.
Amerikaanse media wezen er snel op dat het adjectief ‘compleet’ in de verklaring alarmbellen zal doen afgaan in Washington. ‘De VS, de bondgenoot die de veiligheid van ZuidKorea verzekert, sturen geregeld vliegtuigen en schepen die met kernwapens uitgerust kunnen worden naar ZuidKorea voor militaire oefeningen’, aldus The Washington Post. ‘Deze zin zal de verdenking doen rijzen dat NoordKorea aandringt op de beëindiging van de alliantie tussen de VS en ZuidKorea.’
Het valt niet uit te sluiten dat Kim ook aandringt op een nonagressiepact of een vermindering van de 28.000 Amerikaanse militairen op het schiereiland, verklaarde een adviseur van de ZuidKoreaanse president onlangs. Dat is een rode lijn voor de VS.
Vredesregime?
Kim en Moon zijn ook vastbesloten om onderhandelingen aan te knopen met China en de VS om een einde te maken aan de oorlog en ‘een permanent en stevig vredesregime’ te vestigen, luidt het in de Engelstalige versie van de verklaring.
Dat veronderstelt onderhandelingen tussen de twee Korea’s, de VS en China, aldus de verklaring. In 1953 ondertekenden de VN (in de figuur van een Amerikaanse viersterrengeneraal), China en NoordKorea een wapenstilstand. ZuidKorea zette zijn handtekening niet. Maar ook die gesprekken beloven complex te worden. De VS en China hebben tegengestelde belangen in de regio en kunnen elkaar stokken in de wielen steken.
Volgens Stephen Haggard, hoogleraar aan de universiteit van San Diego en een specialist van het Koreaanse conflict, is het een eis van NoordKorea om via een vredesregime vertrouwen te creëren. Pas als dat vertrouwen er is, kan er vooruitgang geboekt worden inzake kernontwapening.
‘Maar het is onwaarschijnlijk dat een Amerikaanse president groen licht zal geven voor onderhandelingen over een vredesregime met een nucleair NoordKorea’, aldus Haggard. Bovendien vereist dit logisch gezien dat de VS en NoordKorea eerst diplomatieke relaties aanknopen en elkaar formeel erkennen.
‘Time will tell’
Er liggen dus nog veel voetangels op de weg naar vrede en kernontwapening op het Koreaanse schiereiland. Dat lijkt ook Trump te beseffen. Hij twitterde ook – zonder hoofdletters dit keer – dat er ‘goede dingen gebeuren, maar dat alleen de tijd alles duidelijk zal maken’.
Het is ook niet voor het eerst dat de twee landen een verklaring in die zin ondertekenen. Maar, zegt Jonathan Holslag, hoogleraar internationale politiek aan de Vrije Universiteit Brussel, Kim heeft zich dit keer zover geëngageerd dat hij die verklaring straks moeilijk aan de kant kan schuiven.
‘Dat een Amerikaanse president wil onderhandelen over een vredesregime met een nucleair NoordKorea, is onwaarschijnlijk’ STEPHEN HAGGARD Koreaspecialist universiteit San Diego