EEN BELASTING OP ZELFSCHATTING

Het lukt maar niet om vermogens te belasten. De kaaimantaks bracht vorig jaar 5 miljoen euro op, terwijl de regering op 510 miljoen eu ro rekende. Eerder flopte ook al de speculatietaks. En we kunnen u op een blaadje geven dat het met de effectentaks niets wordt.

Nochtans is het niet moeilijk om vermogens te belasten. Toegegeven, ons land heeft geen vermogenskadaster, en dus weet de overheid niet hoeveel een burger bezit. Maar dat hoeft ook niet. De overheid zou aan haar onderdanen gewoon kunnen vragen hoeveel ze bezitten. En daar vervolgens een belasting op heffen.

De PS deed bij het aantreden van de regeringMichel een gelijkaardig voorstel, maar werd toen weggelachen. Zo’n zelfschatting zou tot ‘hilarische toestanden’ leiden, voorspelde een fiscalist.

Nochtans is het precies wat de Denen deden, schreef Karel Vereertbrugghen vorige maand in dS Weekblad (DS 3 maart). Schippers die de Sont passeerden, moesten van de Deense koning Frederik II zelf de waarde van hun lading aangeven. Daarop werd de tol bepaald.

Dat leidde niet tot hilarische toestanden. De vorst had immers een interessante twist voorzien. Hij hield zich het recht voor om de lading tegen de opgegeven prijs te kopen.

Het principe van de Sonttol kan perfect toegepast worden voor een vermogensbelasting. Zegt u dat uw huis slechts 50.000 euro waard is om belasting te ontwijken, dan kan de overheid het voor een prikje opkopen. Overschat u de waarde van uw huis, dan betaalt u vrijwillig te veel belasting. En uw constructie op de Kaaimaneilanden wordt een pak riskanter. Als u beweert dat u daar helemaal niets bezit, dan zegt u eigenlijk dat het niets waard is, en kan de overheid het gratis verwerven.

Het systeem lijkt misschien fair, maar zo ervaren mensen dat niet. Want mensen zijn niet bereid het huis dat ze voor 250.000 euro kochten, (op elk moment) tegen diezelfde prijs weer te verkopen.

Dat heeft in de economische literatuur een naam: het endowment effect. Zodra mensen iets bezitten, hechten ze er een hogere waarde aan. Het plezier om iets te verkrijgen, is veel kleiner dan het ver driet om iets te verliezen.

Dat euvel kan opgelost worden, door te stellen dat de overheid het vermogensdeel pas mag verwerven als ze een veelvoud van de opgegeven prijs betaalt.

Het mechanisme is helaas ook niet vrij van misbruik. Handige jongens kunnen bevriende ambtenaren inschakelen om hun bezittingen duur aan de staat te verpatsen. Of om iets wat ze niet langer willen – een kerncentrale, om maar iets te noemen – schalks over te dragen aan de overheid.

Maar zou er nu echt één politicus zijn die het is zijn hoofd haalt een dergelijke belasting in te voeren?

Het principe van de Sonttol kan perfect toegepast worden voor een vermogensbelasting

De Deense kroon maakte zich allerminst populair met de Sonttol. ‘Roofstaat Denemarken’ moest uiteindelijk onder zware Zweedse en Amerikaanse druk inbinden en de tol afschaffen – al lag dat eerder aan de belasting, niet aan het principe erachter.

De eerste Chinese president heeft het geprobeerd. Hij wilde een dergelijke ‘zelfschatting’ voor de grondbelasting invoeren, maar zong het niet lang uit. Na amper twee maanden was Sun Yatsens presidentschap voorbij.