De kritische kunstenaarsblik van Ken Loach
De wapens waarmee de cineast Ken Loach en premier Charles Michel (MR) strijden, zijn even verschillend als de doelen die ze nastreven (DS 27 april). Waar Loach zich als kunstenaar toegelegd heeft op de sociale organisatie aanklagen en ontmaskeren, moet Michel het vooral hebben van afleiding en verhulling. Hij debatteert liever over de kostprijs van een vluchteling dan over de miljardencadeaus aan de bedrijfswereld. Hij beschuldigt de vakbonden liever van leugens in het pensioendebat dan op te treden tegen een liegende staatssecretaris. En hij kiest ervoor om Ken Loach aan de schandpaal te nagelen als antisemiet (geen licht verwijt), in plaats van zijn kritische kunstenaarsblik van antwoord te dienen.
Het gemak waarmee Michel zich bedient van wat waarschijnlijk de meest duistere bladzijde uit onze geschiedenis is om een ideologische tegenstander te discrediteren, is misselijkmakend. Er is een huizenhoog verschil tussen de Joodse staat bekritiseren en rassensuperioriteit prediken.
Ik heb tot nu toe slechts eenmaal het genoegen gehad door Israël en Palestina te reizen. Het was een verrijking kennis te kunnen maken met de prachtige natuur, de verrukkelijke Israëlische keuken, de duizenden jaren oude geschiedenis in de straatjes van Jeruzalem, de warme gastvrijheid van de mensen in Tel Aviv.
Ik heb er ook kunnen vaststellen wat de gevolgen zijn van de Israëlische bezettings en vernederingspolitiek. Autosnelwegen met metershoge omheiningen die de Palestijnse gebieden doorkruisen en gemeenschappen brutaal uit elkaar rukken. De betonnen muur met controletorens, de wapens permanent gericht op de Palestijnse huizen van Bethlehem. Vernederende controles op elke lijnbus met Palestijnen op weg naar hun onderbetaalde job in Israël.
Je moet het zelf zien om enigszins te kunnen beseffen hoe groot de impact is van de door het Westen – inclusief Michel – gesteunde apartheid op de Palestijnse bevolking. Het heeft ook mij tot een tegenstander van de Israëlische staat gemaakt. En veel Joden en nietJoden in Israël en de rest van de wereld met mij.
Loach is een pleitbezorger van een cul turele boycot tegen Israël. Hij neemt het muziekgroepen als Radiohead kwalijk dat ze er optreden. Ik weet niet of zo’n boycot iets uithaalt. Het voornaamste slachtoffer is de Israëlische bevolking zelf, niet het regime. Zeker kunstenaars zouden de moed moeten hebben om hun kritische blik aan de hele wereld aan te bieden. Door er weg te blijven, geef je het debat volledig uit handen. Moediger en opbouwender vind ik de benadering van een kunstenaar als Michaël Borremans die, ondanks zware druk, met zijn tentoonstelling naar Tel Aviv trok om zijn (denk)beelden aan te bieden aan het Israëlische publiek. FREDERIK DE GROEVE Gentbrugge