Remo Klinger, vader van de dieselban ‘Auto’s zijn voor Duitsers wat wapens voor Amerikanen zijn’
Al dertien jaar eist hij via de rechtbank dat politici iets doen aan de vuile lucht in onze steden. Als we straks niet meer met diesel rijden, dan mede dankzij Remo Klinger, de Duitse vader van de dieselban. ‘Auto’s zijn voor Duitsers als wapens voor de Amerikanen: onaantastbaar.’
‘Natuurlijk zetten we bestuurders klem via de rechtbank. Als ze hun verantwoordelijkheid niet nemen, moeten we hen daartoe dwíngen.’ Hij glimlacht breed, zoals hij dat het komende anderhalf uur meermaals zal doen. Twinkelende blik, de looks van een beau
garçon: de Duitse advocaat heeft een ontwapenende charme. Maar indrukken kunnen misleiden. Als we straks in het gros van de Europese steden met onze dieselwagens niet meer binnen mogen, dan is dat helemaal zijn verdienste. Remo Klinger (48) is de juridische vader van de dieselban.
De Duitse specialist administratief en milieurecht heeft een imposant trackrecord aan milieuclaims op zijn naam. Hij begon overheden te vervolgen in 2005, toen hij als raadsman van de actiegroep DUH (Deutsche Umwelthilfe of Environmental Action Germany) procedures aanspande tegen steden waar de luchtkwaliteit aantoonbaar slecht was. ‘De ngo was in een juridische strijd verwikkeld met de autoindustrie over roetfilters’, vertelt de advocaat in de vergaderzaal van zijn Berlijnse kantoor – een imposante ruimte met een felblauwe hemel als plafondschildering. ‘Stop daarmee, zei ik. Je belandt in een straatje zonder einde. Laat ons van strategie veranderen en de steden tackelen die die vuile auto’s toelaten. Als steden auto’s weren, zullen de fabrikanten snel bijdraaien. Je verkoopt geen BMW van 50.000 euro als je er München of Stuttgart niet mee binnen mag.’
Vanaf 2005 legde Europa grenswaarden op voor fijnstof. Op die regelgeving baseerde Klinger zich om zijn gram te halen. In 2008 verkreeg hij een mijlpaalarrest van het Europees Hof van Justitie, dat stelde dat elke burger het recht heeft van zijn overheid een actieplan te eisen om de luchtkwaliteit binnen de Europese normen te krijgen. Twee jaar later verlegde hij de focus naar stikstofdioxide (NO2), een schadelijk gas in de dieseluitlaat waarvan de impact nog veel duidelijker is. ‘Zeker 60 Duitse steden kampen met concentraties die boven de Europese norm liggen, in 40 daarvan is de toestand dramatisch. Dat is helemaal de schuld van diesel.’
Remo Klinger verdiende zijn strepen aan de zijde van Reiner Geulen, de legendarische Duitse milieuadvocaat die streed tegen kerncentrales en daarmee milieubescherming in Duitsland op de kaart zette. Geulen en Klinger nemen het op tegen de uitbreiding van luchthavens, voor militairen die ziek werden door de straling van radarsystemen, of verdedigen pro Deo de arbeiders in een Aziatische textielfabriek die het slachtoffer werden van een zware brand. Dat er vandaag statiegeld gevraagd wordt op petflessen in Duitsland, is eveneens Klingers verdienste.
Zijn impact bereikte een hoogtepunt in februari van dit jaar, toen het hooggerechtshof in Leipzig hem gelijk gaf in de kwestie van de dieselbans. ‘Al die tijd hadden we gedacht dat de claims die we aanspanden tegen steden de federale overheid zou aanjagen werk te maken van de fameuze “blauwe sticker” op wagens die voldoen aan de uitstootnormen. Dat was naïef, de federale overheid beweegt niet. Wij betoogden dat de steden dan maar zelf dieselbans moeten invoeren, met verkeersborden die duidelijk maken in welke straten geen dieselwagens meer mogen rijden.’
Om zijn punt te onderstrepen, liet de advocaat een verkeersbord maken dat hij samen met zijn argumentatie naar de rechtbank in Düsseldorf stuurde – een van de steden waartegen hij een procedure had aangespannen. Het stadsbestuur zag die borden niet zitten en sloeg in paniek. ‘De Duitse wet laat geen nieuwe verkeersborden toe’, was het argument. ‘En wagens weren, valt buiten onze bevoegdheid.’ Maar zowel de rechtbank van Düsseldorf, vervolgens die van Stuttgart, en ultiem ook de hoge rechter in Leipzig gaf Klinger gelijk: steden mogen wel degelijk dieselbans invoeren. Meer zelfs: ze móéten, om de gezondheid van hun burgers te beschermen.
U omzeilt daarmee de federale wetgever. Doet u aan politiek via de rechtbank?
‘In Leipzig ging het over de cruciale vraag: wat weegt zwaarder? Het democratische recht van de regering om geen maatregelen te nemen? Of het grondwettelijke recht van de burger om zijn gezondheid te beschermen? Het is recht versus politiek, inderdaad. De heersende Duitse elite zit in de zak van de autoindustrie. Van Gerhard Schröder destijds tot Angela Merkel nu: allemaal schurken ze aan tegen de bonzen van de autofabrieken. De rechter nam de verantwoordelijkheid waar de politiek faalde. Dat heeft hij ook let