DROMEN VAN EEN NIEUW BEGIN

De 1 meistoet van de socialistische vakbond in Antwerpen. De slogans waren vroeger veel scherper.

Hoe anders was het vroeger! Als de boegbeelden van de sociaaldemocratie veertig jaar geleden in de aanloop naar 1 mei de krantenkoppen haalden, was het met slogans van het hardste staal. Uitspraken met uitroeptekens, waar geen spatje twijfel afdroop. En nooit, nooit was er kritiek op de partij of de voorzitter. Zelfs niet tussen de lijnen. En als een journalist toch bleef aandringen, volgde een droog ‘geen commentaar’ of werd het gesprek afgebroken. Splijtstof opgeruimd. Meningsverschillen werden binnenskamers opgelost en als de voorzitter het machtswoord sprak, hield iedereen zijn bek in de gazet.

Die tijd is voorgoed voorbij en wie daaraan twijfelt, moet er het interview met SP.Akopstuk Hans Bonte in De Morgen op nalezen. Alsof hij in bijberoep deurwaarder is, vereffent hij zowat alle rekeningen met de partijleiding. Het zit de burgemeester van Vilvoorde hoog dat hij die baan niet langer met een parlementair mandaat mag cumuleren. ‘Wij zijn de naïevelingen’, aldus Bonte, die verder bedenkingen heeft over de mediageilheid van de jonge volksvertegenwoordigers, de verslaafdheid van de partij aan opiniepeilingen, het pijnlijke tekort aan zelfvertrouwen van de SP.A en het ontbreken van een alternatief verhaal. Omdat Bonte niet van half werk houdt, rekent hij nog even af met de Antwerpse afdeling, die steeds ‘miserie’ veroorzaakt. Een wervend verhaal klinkt anders.

Bruno Tobback liet de rancune ver achter zich en ging in deze krant voluit voor linkse politieke strijdpunten (DS april). De financiering van de sociale zekerheid en een rechtvaardige fiscaliteit dus. Tegelijkertijd neemt Tobback voorzichtig – veel te voorzichtig – afstand van de cultuuroorlog in Vlaanderen. ‘Het hele debat over identiteit,’ stelt hij, ‘is nogal dominant. Ik vind dat geen goede zaak.’ Maar

een groot masterplan, dat de Vlaamse sociaaldemocratie een nieuw begin moet geven, heeft Tobback niet op zak. Je proeft de twijfel over de te volgen strategie, de inhoud en de slagkracht van het socialistische project. Daar is ook reden toe. De implosie van de zusterpartijen in Nederland en Frankrijk en de duurzame terugval van de Duitse SPD, confronteren het Vlaamse socialisme met het ondenkbare: een Vlaanderen zonder sociaaldemocratie.

Zoals de Franstalige PS niet langer op de brede schouders van de Franse PS kan steunen, zo is de SP.A de rugdekking van de Nederlandse PvdA kwijt. Omdat Guy Spitaels in de jaren tachtig bij momenten als buikspreker van François Mitterrand optrad en Karel Van Miert door Joop den Uyl en Willy Brandt als hun politieke zoon werd geadopteerd, konden de PS en de SP.A zowel in België als Europa weleens boven hun gewicht boksen. Het gaf hen een uitstraling die ook electoraal rendeerde. Ondertussen is de socialistische internationale, die in Europa nooit veel militante ijver en werklust uitstraalde, tot een papieren tijgertje verschrompeld. Het is ieder voor zich en meer dan ooit zal de heropstanding op eigen kracht moeten gebeuren. Maar deze keer zonder de geruststellende zekerheid dat er sowieso een nieuw begin komt. Na het debacle in Frankrijk en Nederland valt niet langer uit

te sluiten dat de sociaaldemocratie in WestEuropa een aflopend verhaal is.

In Vlaanderen rijst overigens de vraag of de christendemocratie er zoveel beter aan toe is. Het verval duurt nu al een halve eeuw en de Antwerpse kiesintenties versterken de indruk dat de bodem nog niet in zicht is. Zeker, in Europa kan CD&V, als lid van de EVPoctopus en volgzame partner van de Duitse CDU, nog altijd van een stevige machtsbonus genieten. Voorlopig toch, want de schone Europese façade vertoont met Viktor Orban en zijn nationaalautoritaire project steeds meer barsten en kan de houtworm in de draagbalken van het christendemocratische huis nauwelijks nog camoufleren. Om het volgende decennium de voorjaarsstormen te trotseren, zal er meer nodig zijn dan wat spuug, paktouw en een orthodoxe jood op de kieslijst.

Misschien zijn sociaal en christendemocraten wel in hetzelfde bedje ziek. De laatsten hebben het koekoeksei dat de NVA heet, uitgebroed en dat schept blijkbaar een band. Sommigen in CD&V dromen er nog steeds van dat de twee partijen opnieuw in hetzelfde nest belanden en een incontournable Forza Flandria vormen. Operatie koekoek (bis) dus, een eufemisme voor euthanasie van de christendemocratie. Ook de SP.A moet zich van de ideologische omknelling van het nationalistische conservatisme bevrijden. Hoe meer ze in het identitaire opbod wordt meegesleurd, hoe minder relevant ze voor de samenleving wordt. Identiteitspolitiek is immers een meedogenloze woekerplant, die veel politiek leven en zelfs het kritische denken verstikt. Over rijk en arm bijvoorbeeld, maar evengoed over gelijkheid en de rechtvaardige verdeling van welvaart. Kortom, het wezen van het socialistische project.

Om de volgende tien jaar stormen te trotseren, heeft CD&V meer nodig dan spuug, paktouw en een orthodoxe jood op de lijst

MARC REUGEBRINK

Is schrijver. Deze week schreef hij ‘De mening’ in dS Avond, waar deze bijdrage gisteren verscheen.