Zijn Turken conservatiever dan Marokkanen?

Een survey lijkt daarop te wijzen. ‘Nee, er leeft geen verlangen naar de sharia.’

Sociologen reageren verrast op hét opvallendste cijfer uit de survey ‘Samenleven in Diversiteit’: 39 procent van de mensen van Turkse afkomst vindt dat ‘de regels van hun geloof altijd moeten voorgaan op de Belgische wetten’. Ter vergelijking: bij Belgen is dat 10 procent en bij personen van Marokkaanse origine 23 procent.

Het onderzoek, uitgevoerd door het agentschap Binnenlands Bestuur en Statistiek Vlaanderen, peilt naar de opvattingen over geloof, participatie, identiteit, taalgebruik ... van Belgen, mensen van Turkse, Marokkaanse, Poolse, Roemeense en Congolese afkomst, die in Vlaanderen en Brussel leven.

Behalve die ‘39 procent’ zijn er nog opvallende cijfers. Zo vindt slechts 36 procent van de mensen van Turkse origine dat de westerse manier van leven goed samengaat met hoe moslims leven. Men sen van Marokkaanse afkomst zijn veel positiever (60 procent), ook dan Belgen (18 procent) overigens.

Over holebi’s denken mensen van Turkse origine negatiever dan Marokkanen. Drie op de tien personen van Turkse herkomst vinden dat homoseksuele mannen en vrouwen hun leven niet mogen leiden zoals ze willen. Dat cijfer is half zo hoog bij de Marokkaanse groep. En veel meer Turken (25 procent) willen geen Joden als buur dan Marokkanen (5 procent).

Zwartwit is het verhaal niet. Mensen van Marokkaanse afkomst zijn dan weer conservatiever over de positie van de vrouw.

‘Sharia of niet?’

Terwijl – onder invloed van het salafisme – de kritiek in Vlaanderen op de Marokkaanse integratie vaak groter is dan die op de Turkse, lijken de mensen van Turkse afkomst over het algemeen conservatiever.

Eén kanttekening maakt de Gentse socioloog Bart Van de Putte meteen. ‘Die vraag over het geloof boven de wet is nogal vaag geformuleerd (‘Ik vind dat de regels van mijn geloof altijd moeten voorgaan op de Belgische wetten’, red.). Je kunt het antwoord dan interpreteren als: “wij willen de sharia, hier en nu”, of: “de Belgische wetten zijn belangrijk, maar sommige religieuze voorschriften zijn nog belangrijker voor ons”. Dat is toch een heel verschil.’

Een verlangen naar de sharia ziet Dirk Lesage, politicoloog (UGent) en politicus bij Be.One, alleszins niet. ‘Een conservatisme dat past binnen de Belgische Grondwet ja, maar richting salafisme gaat het zeker niet.’

Wat is er dan wel aan de hand? Socioloog Dirk Jacobs (ULB) ziet in zijn eerder onderzoek ‘Eurislam’ mogelijke verklaringen. ‘De Turkse gemeenschap identificeert zich minder sterk met het ontvangende land dan de Marokkaanse. Tachtig procent van de Turken zegt dat er een Turkse “gemeenschap” bestaat, tegenover dertig procent van de Marokkanen. Er is in de Turkse gemeenschap meer sociale controle en druk, waardoor er een groter traditionalisme te zien is. Het proces van secularisering vertraagt dan.’

Spoor van Erdogan

‘De groep is ook sterker gericht op ontwikkelingen in het land van oorsprong’, merkt Jacobs nog op. Turkije is onder president Recep Tayyip Erdogan alvast niet minder religieus geworden, en de president houdt de diaspora sterk in zijn greep. Denk aan de grote steun van Turkse Belgen voor het Turks referendum vorig jaar.

Maar volgens Lesage is dat niet dé verklaring. ‘Ik denk eerder dat de sociologische achtergrond van de Turkse migranten in Vlaanderen zelf een rol speelt. De meeste migranten uit Turkije zijn veel met geloof bezig. Ze zijn minder geseculariseerd dan de Turken in Turkije zelf.’