Onteigening dreigt voor miljoenen Syriërs
Een nieuw plan van de Syrische president Bashar alAssad veroorzaakt beroering. Het kan voor miljoenen Syrische vluchtelingen de deur naar hun thuis voorgoed sluiten.
BEIROET I ‘Perfide’, was al te horen bij het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken. Bondskanselier Angela Merkel drukte het vorige vrijdag, tijdens haar ontmoeting met de Russische president Vladimir Poetin, diplomatischer uit: ‘Dit is slecht nieuws voor mensen die op een dag terug naar Syrië willen’, zei ze, denkend aan de 700.000 Syriërs die in Duitsland hun toevlucht hebben gezocht.
Merkel zou er bij Poetin, een van de grote beschermheren en steunpilaren van het regime-Assad, op aangedrongen hebben ‘zijn invloed te gebruiken om Assad te overtuigen hiervan af te zien’. ‘We moeten voorkomen dat er nieuwe feiten op het terrein worden gecreëerd’, aldus Merkel. Syrië staat vandaag en morgen ook hoog op de agenda bij de ontmoeting tussen de Franse president Emmanuel Macron en Poetin in SintPetersburg.
De Libanese premier, Saad Hariri, ziet de bui ook al hangen. Het nieuwe planAssad ‘roept duizenden Syrische families op om hier te blijven’, zei hij dinsdag. Het kleine Libanon, een buurland van Syrië, telt ruim een miljoen Syrische vluchtelingen en is daarmee het land met verhoudingsgewijs de grootste vluchtelingenpopulatie ter wereld. ‘We hebben ook een verantwoordelijkheid tegenover ons eigen land’, aldus Hariri.
Nummer 10
Het Syrische ‘decreet nummer tien’, goedgekeurd op 2 april, is nochtans verpakt in stevig bureaucratees. Officieel gaat het slechts om een amendement op een eerdere wet, die voorschreef hoe twee stukken land in de hoofdstad Damascus moesten worden vrijgemaakt voor blitse
nieuwbouwprojecten door een samenwerkingsverband van de staat en zakenlui gelieerd aan het regimeAssad.
Door ‘nummer tien’ wordt die regeling uitgebreid naar het hele land. Daarbij komt het steden en gemeenten toe om zones vrij te maken voor een gelijkaardige ‘wederopbouw’. Eigenaars van woningen worden gecompenseerd ‘tegen de heersende marktprijzen’, als ze binnen de dertig dagen na de uitroeping van een project hun eigendomsrecht kunnen aantonen.
In theorie klinkt het alsof er geen vuiltje aan de lucht is, tenminste als Syrië geen oorlogsgebied zou zijn waar sinds 2011 ruim elf miljoen mensen op de vlucht zijn geslagen, en waar enorme verwoestingen zijn aangericht – vooral door de artillerie van het regimeAssad zelf, en de Syrische en Russische luchtmacht.
De eerste zones die volgens het regime in aanmerking komen voor nieuwe ‘projecten’, zijn dan ook zwaargetroffen stadsdelen die in handen waren van de oppositie. Baba Amr in de stad Homs, in 2012 de eerste wijk in Syrië die met zwaar militair materiaal werd platgegooid, staat op de lijst. Ook OostAleppo wordt genoemd, net zoals een deel van OostGhouta, waar de bevolking pas in april noordwaarts werd gedeporteerd, na een nieuwe chemische aanval.
30 dagen
Hoe de gevluchte inwoners hun eigendomsrecht daar zouden aantonen, is een raadsel. ‘Voor miljoenen vluchtelingen komt terugkeren om zo’n bewijs te presenteren – als het al bestaat – neer op een zelfmoordmissie’, schrijft Maya Yahya van de Carnegiedenktank in Beiroet. ‘Mannen worden door het regime gezocht voor het ontsnappen aan de militaire conscriptie, andere Syriërs zullen waarschijnlijk gevangen worden gezet voor oppositieactiviteiten.’
‘Velen zullen niets durven te claimen. Een termijn van dertig dagen geeft vluchtelingen in Libanon of het noorden van Syrië’ ook niet veel tijd, zegt Jihad Yazigi, een expert in de Syrische economie, die zelf in ballingschap leeft in Libanon, aan De Standaard. ‘Zelfs als dat lukt, wordt de compensatie uitgekeerd tegen heersende marktprijzen. Wat is de huidige waarde van een platgegooid huis in een compleet vernield stadsdeel als OostAleppo?’
Dat er in Syrië veel moet worden heropgebouwd, staat vast. Alleen lijkt ‘decreet nr. 10’ er niet op gericht Syrië weer leefbaar te maken voor de elf miljoen Syriërs – bijna de helft van de bevolking – die in binnen en buitenland op de vlucht zijn, integendeel.
Instabiliteit als troef
‘Door de terugkeer van vluchtelingen onmogelijk te maken, speelt het regime een van zijn troefkaarten uit’, zegt Yazigi. ‘De thuiskomst van opposanten en andere vluchtelingen is niet gewenst, en nu kunnen zelfs hun eigendommen te gelde worden gemaakt. Bovendien beschouwt het regime instabiliteit gecreëerd door vluchtelingen elders ook als een troef. Wat rest aan oppositiegebied in het noorden van Syrië, zit overvol. De buurlanden kreunen onder de druk van de vluchtelingen. Voor het regime is dat allemaal politiek bruikbaar.’
‘Hetzelfde geldt voor Europa. Het is geen toeval dat onder de Europese landen net Duitsland en Griekenland, met hun grote vluchtelingenpopulaties, hun protest hebben geuit’, aldus Yazigi.
‘Veel Syriërs zullen mensen zonder een vaderland worden, of zelfs de hoop op een vaderland’, zegt Iyas Kadouni (35), een Syrische vluchteling die in Gent leeft. ‘De internationale gemeenschap heeft aanvaard dat wij ontheemd raakten, zonder dat de schuldigen daarop werden afgerekend. Hoe zou de internationale gemeenschap dan beletten dat onze huizen en eigendommen nu ook worden gestolen?’
‘Voor miljoenen vluchtelingen komt terugkeren om een eigendomsbewijs te tonen, als het al bestaat, neer op een zelfmoordmissie’ MAYA YAHYA Carnegiedenktank
‘Heersende marktprijzen? Wat is de huidige waarde van een platgegooid huis in een compleet vernield stadsdeel als OostAleppo? JIHAD YAZIGI Expert Syrische economie