Compromiskandidaat mag Italiëleiden
Pas na een urenlange audiëntie op het presidentieel paleis kwam er witte rook. De jurist Giuseppe Conte mag een nieuwe Italiaanse regering vormen.
BRUSSEL I ‘Ik ga een regering vormen. Een regering van verandering.’ Na een besloten gesprek van twee uur lang met president Sergio Mattarella verliet Giuseppe Conte gisteravond zegevierend het Palazzo del Quirinale, het presidentieel paleis. De tot voor kort volstrekt onbekende jurist kreeg er het mandaat van president Mattarella om een nieuwe Italiaanse regering te vormen.
‘Ik word de advocaat van alle Italianen, hun beschermheer, waar ze zich ook mogen bevinden: in Italië, in Europa, of ver daarbuiten. Ik ben me ten volle bewust van de uitdagingen waarvoor we staan’, zei Conte nog.
‘Beheerst en gematigd’
Conte is de compromiskandidaat die eerder deze week naar voren werd geschoven door de Vijfsterrenbeweging en de radicaal rechtse Lega. De hoogleraar komt uit de ZuidItaliaanse streek Puglia en heet ‘beheerst en gematigd’ te zijn. De partijvoorzitters van Vijfsterrenbeweging en Lega schoven hem naar voren omdat ze elkaar het premierschap niet gunden.
Maar president Mattarella gunde Conte dan weer niet zomaar het premierschap. Om te beginnen is er het regeerakkoord dat partijleiders Luigi Di Maio en Matteo Salvini eind vorige week bereikten, en dat binnen de Europese Unie meteen de alarmbellen liet afgaan. Terwijl Italië nu al de hoogste staatsschuld van de hele eurozone na Griekenland heeft, staan daarin peperdure beloftes als een basisinkomen voor langdurig werklozen en de introductie van een vlaktaks.
Daarnaast waren er nog twijfels over Conte zelf, onder meer over zijn cv dat al dan niet zou zijn ‘gedopeerd’ (DS 23 mei). Verder heeft hij geen enkele bestuurlijke ervaring, waardoor hij volgens sommige waarnemers een speelbal van Di Maio en Salvini dreigt te worden.
Bedenktijd
En dus trapte president Mattarella de afgelopen dagen flink op de rem. Nadat hij maandag op zijn kabinet een ontmoeting had met Di Maio en Salvini, meldde het Italiaanse persbureau Ansa dat hij hen had laten verstaan ‘weinig zin’ te hebben in Conte. De president nam zelfs 48 uur bedenktijd, tot gisteravond, vooraleer hij ermee instemde Conte zelf op het paleis uit te nodigen.
Dat was niet zomaar een hindernis: de Italiaanse president mag dan wel grotendeels ceremoniële functies bekleden, uiteindelijk is hij het die de premier en diens ministers benoemt. Het wekte irritatie op bij beide partijvoorzitters, die zich dinsdag genoodzaakt zagen nog eens aan de president duidelijk te maken dat ze echt niet van plan waren iemand anders voor te dragen dan hun kandidaat.
Chaos
Het lange talmen van Mattarella past perfect bij zijn imago van éminence grise die er geen zin in heeft Italië over te leveren aan financiële avonturen. Toen expremier Matteo Renzi eind 2016 zijn ontslag aankondigde, wilde Mattarella hem pas laten gaan nadat er een begroting voor 2017 was goed gekeurd, in weerwil van iedereen die om zijn onmiddellijk ontslag schreeuwde. Maar Mattarella vond dat het land niet in chaos mocht worden achtergelaten.
Bovendien heeft hij ervaring genoeg met delicate politieke onderhandelingen. Als parlementslid van de christendemocraten kon hij in 1984 de Siciliaanse afdeling van zijn partij uit de machtsgreep van de Cosa Nostra halen.
Toch kon hij uiteindelijk niet om Conte heen, zeker niet nadat dinsdag bleek dat de Vijfsterrenbeweging en Lega niet van plan waren aan een andere kandidaat te denken.
Europese waarschuwing
Het wordt afwachten hoe de rest van Europa de komende dagen zal reageren op de onuitgegeven regeringscoalitie die in Italië in de maak is, en op de massale uitgaven die zij van plan is te doen. De Europese Commissie liet gisteravond al meteen een waarschuwend geluid horen, en herinnerde er ‘de aanstaande Italiaanse regering’ zonder expliciet namen te noemen aan dat ze dringend wat moet doen aan de torenhoge staatsschuld . ‘Elke financiële schok in de op twee na grootste Europese economie kan gevolgen hebben voor de volledige eurozone’, klonk het.
Ook op die Europese zorgen ging Conte gisteravond in zijn allereerste toespraak als kandidaatpremier in, zij het heel kort. ‘Ik weet maar al te goed dat ik de Europese en internationale reputatie van Italië dien te bevestigen.’
‘Ik word de advocaat van alle Italianen, waar ze zich ook mogen bevinden’ GIUSEPPE CONTE Jurist en kandidaatpremier van Italië