Geboren zonder armen en benen? We weten nu waarom
Genetici hebben een zeldzame weeffout in DNA ontdekt waardoor kinderen zonder armen en benen geboren kunnen worden.
Een internationaal onderzoeksteam heeft het genetische mechanisme achter het tetraameliasyndroom ontrafeld. Dat is een ernstige aangeboren afwijking waarbij kinderen zonder armen en benen worden geboren.
Het team, onder leiding van Bruno Reversade van het Instituut voor Medische Biologie in Singapore, speurde in het DNA van vijf gezinnen met in totaal elf kinderen met ernstig afwijkende of helemaal ontbrekende ledematen. De meeste kinderen overleden al in de baarmoeder voordat zij voldragen waren. Het betrof zonder uitzondering kinderen van ouders die binnen de eigen familie waren getrouwd, waarbij het kind van beide ouders een gen met eenzelfde fatale weeffout (mutatie) had geërfd.
Het bleek in alle gevallen te gaan om een mutatie in het Rspondine2gen, meldden de onderzoekers in het vakblad Nature.
In de verschillende families bleek het soort mutatie ook telkens verschillend, waarbij er soms slechts één letter in de genetische code veranderd was maar soms ook hele stukken uit het gen verdwenen waren.
Bij het tetraameliasyndroom treden er in het embryo ernstige ontwikkelingsfouten op. Behalve dat de ledematen niet of heel minimaal worden aangelegd, blijft ook de ontwikkeling van de longen achter en zijn er soms groeiafwijkingen in het gezicht. Het gen Rspondine2 is cruciaal voor de aanleg van de groeiknopjes op het embryo. Bij de ontwikkeling van de longen speelt hetzelfde initiatieproces een rol.
‘Tetraamelia is een zeer zeldzame aandoening, dus op praktisch vlak zal het nut van deze ontdekking niet groot zijn’, zegt Sjoerd Repping, hoogleraar hu
mane voortplantingsbiologie aan de Universiteit van Amsterdam en niet direct bij de studie betrokken. ‘Maar aan de hand van dit soort zeldzame aandoeningen leren we de menselijke ontwikkelingsbiologie wel veel beter begrijpen.’
Voor moleculair biologen is het gen Rspondine2 een oude bekende. Het reguleert namelijk via een ingewikkelde cascade van moleculen een belangrijke signaalroute, WNT geheten. Die blijkt nu via Rspondine2 langs een alternatieve route te kunnen worden geactiveerd.
Dezelfde signaalroute die verstoord raakt bij tetraamelia is ook betrokken bij het ontstaan van tumoren, bijvoorbeeld in de darm. Mogelijk speelt dit nieuwe mechanisme via Rspondine daarin ook een rol, schrijven de onderzoekers. Dat moet verder onderzocht worden.
‘Het syndroom is zo zeldzaam dat het praktisch nut gering is, maar we leren er wel de ontwikkelingsbiologie beter door te begrijpen’
SJOERD REPPING
Universiteit Amsterdam