Eentje voor de vrienden en eentje om te snuffelen
Hoe tieners via meerdere accounts hun privacy bewaken
Alice is vijftien, ze zit in het derde middelbaar en ze beheert drie Instagramaccounts. Eentje op haar eigen naam met net geen 1.000 volgers. Eentje dat enkel voor haar vrienden bedoeld is en dat ze afgesloten heeft voor het grote publiek (haar ‘privéaccount’, met zo’n 30 volgers). En een derde account waarvan bijna niemand weet heeft. Die gebruikt ze als ze anoniem andere accounts wil bekijken of er foto’s wil liken. Ze noemt het haar ‘Finsta’: een samentrekking van ‘fake’ en ‘Instagram’.
‘Onder mijn vriendinnen hebben zeven van de tien er zo één’, vertelt Alice. ‘Ze gebruiken die om uit te pluizen met welke meisjes hun liefje bevriend is en of die meisjes te duchten concurrentes zijn. Je gebruikt die account voor dingen die te gênant zijn om onder je echte naam te doen of te checken.’
De term Finsta duikt in de technologiepers al sporadisch op sinds 2015 en betekent niet altijd exact hetzelfde. Urban Dictionary, een onlinewoordenlijst van Engelse straattaal, omschrijft Finsta zo: ‘Soms gebruiken mensen, meestal meisjes, een tweede Instagramaccount naast hun echte account om foto’s en video’s te posten. Die foto’s en video’s zijn veelal grappig of beschamend. Alleen hun dichtste vrienden volgen die account.’
Welk etiket je er ook op plakt, het is duidelijk dat tieners nu van alle sociale media het meest aangetrokken zijn tot Instagram. Facebook vinden ze passé. Omdat ze zo veel tijd op Instagram besteden, zetten ze het helemaal naar hun hand. Hoe onhandig de chatmodule ook is, tieners chatten via de Instagramapp. Net zo goed zijn er BFF’s (beste vriendinnen) die samen een account aanmaken om hun vriendschap te vieren of kameraden die op Instagram met humor en ironie een ‘crew’ vormen.
De manier waarop Alice met Instagram omgaat, lijkt steeds meer ingang te vinden. Er spreekt ook verbazend veel mediawijsheid uit. ‘Op Instagram stelt iedereen de wereld mooier voor dan ze is’, zegt Alice. ‘Instagramfoto’s zijn bedoeld om bij weg te dromen. Op mijn openbare account post ik dus mooie foto’s van leuke momenten. Maar de foto van mijn duffe kop als ik me overslapen heb, zet ik op mijn privéaccount. Daar hoeft geen filter over heen: het is het leven zoals het is – ook wanneer het even misloopt. Het is de realiteit.’
En die wil Alice enkel met haar
‘Intagramfoto’s zijn bedoeld om bij weg te dromen. Op mijn openbare account post ik dus mooie foto’s van leuke momenten. De foto van mijn duffe kop als ik me overslapen heb, zet ik op mijn privéaccount’
allerbeste vrienden delen. Dat is wat privacy voor haar betekent: haar privéleven mag wel online, maar enkel als het nauwgezet afgeschermd is. ‘Net omdat ik soms zelf een vals account gebruik, besef ik dat online niet iedereen is wie hij beweert te zijn en dat je dus moet opletten met wat je vrijgeeft en wat niet.’
Ook haar ouders zijn niet welkom op haar privéaccount. ‘Ik praat met hen wel vaak over sociale media en wat er kan en wat niet. Ik vraag hen ook om raad. Als bedrijven me benaderen, bijvoorbeeld, om producten te promoten. Dan bekijk ik samen met hen of de bedrijven te vertrouwen zijn.’
Influencers
Hoe opmerkelijk het ook is dat bedrijven meisjes van vijftien met nog geen duizend volgers al als influencer benaderen, het verbaast Delphine Bastien, educatief medewerkster van Mediaraven, niet. ‘Er zijn steeds meer tieners die op sociale media geld (bij)verdienen. Dat fenomeen doet iets met alle jongeren uit die leeftijdscategorie. Tieners kijken op naar hun influencers zoals anderen opkijken naar voetballers of filmsterren. Ze gaan het gedrag van die influencers online kopiëren. Dat copycatgedrag speelt wellicht ook mee in die opkomende trend om meerdere accounts, een privé en een openbaar, aan te maken. Het is ook wat mensen met onlinebekendheid doen.’
Bastien vindt er geen graten in dat jongeren op Instagram hun identiteit in stukjes hakken. ‘Dat ze een deel van zichzelf afschermen, toont aan dat ze bezig zijn met hun privacy.’ Bastien vindt het ook positief dat Alice met haar ouders praat en hen betrekt bij haar keuzes.
Hoewel ze zelf de omvang van deze trend nog niet kan inschatten, merkte Bastien – bij interviews met tieners naar aanleiding van het Apestaartjarenonderzoek – dat meerdere Instagramaccounts hebben niet ongewoon is. Van dat onderzoek werden vorige week de resultaten bekendgemaakt (DS 17 mei). ‘Dit toont dat tieners vaak mediawijzer zijn dan we denken.’ Privacy betekent voor een tiener trouwens exact hetzelfde online als offline: een beetje ouders mag. Maar niet te veel.