VLOEKEN IN DE EUROPESE KERK
Soms is er maar weinig nodig om op een heel andere manier naar het nieuws te kijken. Een intrigerende tweet bijvoorbeeld. Deze week zag ik er zo een passeren. Het ging om een grafiek die het begrotingstekort van Italië en Spanje over de afgelopen negen jaar liet zien. Je ziet dat Italië een voorbeeldig parcours gereden heeft en al sinds 2012 binnen de 3 procentnorm blijft, terwijl Spanje de megatekorten op elkaar is blij ven stapelen, en de magische 3 procent pas dit jaar bereikt. Het bijschrift luidt: ‘Italië heeft groei opgeofferd op het altaar van de begrotingsregels’.
En dat klopt. Ik heb zelf nog artikelen geschreven over hoe Spanje zich tot groeikampioen van de eurozone kroonde. Dat gebeurde door structurele hervormingen door te voeren, maar dus ook door deficit spending. In Italië gebeurde het omgekeerde: het land slaagde er maar niet in de groei op gang te krijgen. Met een steeds strakker budgettair keurslijf is het niet gemakkelijk om een economische kickstart door te voeren. Het resultaat: de Spanjaarden zijn nu gemiddeld welvarender dan de Italianen.
De vraag die de man achter de tweet zich stelt, ligt voor de hand: hoe erg is het om het begrotingstekort in Italië wat te laten oplopen, in de wetenschap dat dit in Spanje jarenlang werd getolereerd? De vraagsteller is Martin Sandbu, een journalist van de Financial Times die gespecialiseerd is in dwarse meningen en graag tegen de stroom in zwemt. Want het versoepelen van dat budgettaire keurslijf staat natuurlijk gelijk aan vloeken in de Europese kerk. En dat is precies wat de nieuwe Italiaanse coalitie van plan is. De 3procentregel schaadt de economische groei en moet veranderd worden, vindt zowel Luigi Di Maio (Vijfsterrenbeweging) als Matteo Salvini (Lega). ‘Dit is een van die regels die ooit bedacht zijn rond een vergadertafel en die zinvol is als hij de levens van de burgers ten goede komt. Maar als we in naam van die regel de economie destabiliseren, dan niet’, verklaarde Salvini in maart in het Europees Parlement in Straatsburg. Ook andere plannen van de nieuwe coalitie die door menigeen verketterd worden, hebben best wel goede kanten. Neem de zogenaamde vlaktaks die de Lega wil invoeren. Over het tarief kan je discussiëren, maar een eenvoudigere belastingstructuur kan helpen om het in Italië welig tierende zwartwerk te bestrijden. Soms levert een lagere belastingvoet zelfs meer op dan een hogere. En het zogenaamde ‘basisinkomen’ op de verlanglijst van de Vijfsterrenbeweging (dat in werkelijkheid een bescheiden leefloon is), kan ertoe bijdragen de enorm inefficiënte Italiaanse sociale zekerheid meer slagkracht te geven. Sandbu haalt er Oesocijfers bij om te tonen dat het Italiaanse systeem na het Griekse het minst herverdelende in Europa is. Gezien de grote ongelijkheid tussen het noorden en het zuiden van het land is meer herverdeling niet zo gek bekeken.
Natuurlijk ken ik de tegenwerping: de plannen zijn onhaalbaar wegens de hoge overheidsschuld. Inderdaad kan Italië zich daardoor niet zoveel permitteren. Maar hier is nog een interessant cijfer: sinds de crisis is de schuldratio van Italië met 30 procent gestegen, die van Spanje met 180 procent.
De Spanjaarden zijn gemiddeld welvarender dan de Italianen, die altijd bleven zweren bij de Europese 3 procentregel