Dogma 95 {1995}
Wat staat erin? Tien ‘Geloften van Kuisheid’ om terug te keren naar de essentie van film, wars van special effects of technologische opsmuk. Alleen opnames op locatie, op 35mmfilm, in natuurlijk licht, zonder toevoeging van extra geluiden of muziek. De camera moet in de hand worden gedragen – hoe schokkeriger het beeld, hoe beter. Genrefilms zijn verboden, maar misdaadfilms zouden sowieso moeilijk zijn want wapens, moord en andere ‘oppervlakkige actie’ is uit den boze. Geen flashbacks. De naam van de regisseur wordt niet vermeld.
Wie zit erachter? De Deense regisseurs Lars von Trier en Thomas Vinterberg deelden hun manifest uit op 13 maart 1995 in Parijs, geïnspireerd door een essay van François Truffaut van veertig jaar eerder. Ze bekampten de bigbudgetfilms uit Hollywood en wilden de macht van de studio’s teruggeven aan de regisseur als artiest. Met twee andere Denen vormden ze het Dogmacollectief.
Wat heeft het opgeleverd? De eerste Dogmafilm zou de beste blijken: Vinterbergs Festen (Dogme #1) is uitgegroeid tot dé film over het familiefeest van de hel, gedraaid op de spotgoedkope videocamera waarmee papa’s toen verjaardagsfeestjes filmden. In The idiots leefde Lars von Trier zich uit met expliciete seksscènes. Het gebruik van standins uit de pornoindustrie was meteen al een overtreding van de eigen regels. In een officiële ‘bekentenis’ vermeldde Von Trier vier overtredingen van het manifest.
De Amerikaan Harmony Korine lapte met Julien DonkeyBoy (Dogme #6) ook regels aan zijn laars: actrice Chloë Sevigny was niet echt zwanger. ‘Ik heb geprobeerd haar te impregneren’, stond in Korines bekentenis. ‘Misschien schiet ik met losse flodders.’
In totaal werden 35 Dogmafilms gemaakt, tot de groep voor de bijl ging in 2005. Von Trier en Vinterberg houden zich er al lang niet meer aan. Maar de invloed van Dogma is blijvend en gigantisch, vooral op jonge makers zonder middelen of vaste hand. Er ligt een directe lijn naar de mumblecorebeweging die het voorbije decennium in New York ontstond, met Greta Gerwig als bekendste exponent. Bovenal was Dogma 95 een injectie van creativiteit en durf die de Deense fictie tot wereldtop bombardeerde.
(jst) ‘Unieke vormen van continuïteit in de ruimte’ van futurist Umberto Boccioni. Lars von Trier.