Handvest voor een transitie van de podiumkunsten {2011}

Wat staat erin? Met zijn handvest wou Verdonck een ecologische omwenteling ontketenen in de theatersector. ‘Ook organisaties uit de podiumkunsten zijn ingebed in een marktlogica’, zegt Verdonck, zeven jaar na de publicatie. ‘De regels in mijn handvest zag ik als een oefening om zich daarvan meer los te maken.’

Verdonck riep organisaties uit de podiumkunsten op om een halfjaar lang de voorschriften uit zijn manifest te volgen. Hij zette Donderdag Veggiedag op zijn kop: behalve op donderdag mag er in de bedrijfskantine geen vis of vlees meer gegeten worden. Nog een regel: al het promotiemateriaal voor voorstellingen moet gedrukt worden in zwartwit op ongebleekt gerecycleerd papier. Medewerkers moeten zich zo veel mogelijk met de fiets of het openbaar vervoer verplaatsen. Theaterdecors mogen alleen nog gemaakt worden uit recyclagemateriaal. Daarnaast mag niemand nog het vliegtuig nemen, ook internationale gezelschappen dus niet.

Wie zit erachter? De Antwerpse theatermaker en kunstenaar Benjamin Verdonck, die onder meer paalhutten en gigantische vogelnesten in steden bouwde. Voluit heet dit manifest ‘handvest voor een actieve medewerking van de podiumkunsten aan een transitie naar rechtvaardige duurzaamheid’.

Wat heeft het opgeleverd? Slechts één organisatie ondertekende het manifest van Verdonck: Scheld’Apen in Antwerpen, vandaag beter bekend als Het Bos. Zelfs het Toneelhuis, waar Verdonck nog steeds werkt, vond het manifest praktisch onhaalbaar en ondertekende het niet. ‘Guy Cassiers (artistiek directeur, red.) heeft me een brief geschreven met meer uitleg’, zegt Verdonck. ‘Hij vond het geen goed idee omdat de regels de individuele vrijheid van theatermakers te veel zouden beperken. Ik ging daar uiteraard niet akkoord mee.’

Het Bos was wel bereid om Verdoncks manifest een halfjaar lang na te leven. ‘We hebben niet alle regels van zijn handvest naar de letter gevolgd’, geeft Tile Vos, coördinator van Het Bos, toe. ‘Zo hebben we ons drukwerk wel in kleur laten drukken.’

Toch werkt het handvest van Verdonck er nog altijd na. ‘We eten hier in huis nog altijd uitsluitend vegetarisch’, zegt Vos. De nietvliegenregel van Verdonck die Scheld’Apen het eerste jaar nog strikt volgde, heeft de organisatie intussen wel losgelaten. ‘Maar als buitenlandse artiesten uit Europa komen optreden, dan vragen we hen altijd eerst of ze met de trein kunnen komen’, zegt Vos. ‘Zo’n manifest zet de dingen op scherp en geeft je concrete, heldere doelen. Het heeft ons geholpen om radicalere keuzes te maken: het is namelijk makkelijker dan je op het eerste gezicht denkt. Zo serveren we alleen nog biodranken, hoewel dat eerst organisatorisch onoverkomelijk leek. Maar als je iets wil veranderen, dan moet je het gewoon doen.’ (cdl)