Beter leren zonderklaslokaal
Scholen van het heden horen niet thuis in gebouwen van het verleden. De Antwerpse scholengroep Fluxus haalt de mosterd bij Ikea en Google.
Vergeet de traditionele lange gang met links en rechts klaslokalen, vol met banken en stoelen die naar het schoolbord gedraaid staan. Vergeet scholen die de ICTlokalen verstoppen naast de refter en waar de turnzaal een dubbele dienst draait als repetitieruimte voor het toneelgezelschap van de derde graad.
Scholengroep Fluxus, gevestigd in het Antwerpse, gooit het nu over een andere boeg. De komende jaren verrijzen er vier nieuwe schoolgebouwen in onder meer Kasterlee en Turnhout voor onder meer het basisonderwijs en het buitengewoon secundair. Daar willen leerkrachten en directie door de muren tussen de klaslokalen neer te halen veel beter aansluiting vinden bij het onderwijs van de 21ste eeuw.
Daar maakt Raf Vandeweerdt, pedagogisch directeur van de 3master – een van de betrokken scholen – zich toch sterk in. Hij gidst ons door een imaginaire dag in zo’n school zonder traditionele klaslokalen.
Leerlingen komen er binnen in een grote ruimte waar drie of vier klassen samenzitten. Ze begeven zich eerst naar hun ‘homebase’, een soort van kleine uitvalsbasis waar geluidsisolerend glas wel enige beschutting biedt en geborgenheid garandeert.
Muren zijn er niet. Samen met leerkrachten kunnen ze er plannen maken, taken overlopen, opdrachten krijgen of gewoon les volgen.
Ikea, Google, Lego
Vervolgens verspreiden die leerlingen zich over de grote ruimte, die ingedeeld is in zones. In elk van die zones kunnen ze aan de slag: er zijn bijvoorbeeld stille plaatsen gereserveerd voor wie zich geconcentreerd aan een taak moet wijden, er is een bibliotheekje voor het nodige opzoekingswerk, een podium voor de meer expressieve vakken enzovoort.
‘Cruciaal voor deze manier van werken is wel dat onze visie op infrastructuur voortvloeit uit onze pedagogische visie’, zegt Vandeweerdt. ‘Door leerlingen zelf hun weg te laten zoeken, vragen we ze om zelf initiatief te nemen, om zelf aan de slag te gaan, om zelf op ontdekking te trekken en samen te werken. Zelfsturing is een fundament voor het leren.’
De toekomstvisie van Fluxus is niet uit de lucht geplukt, maar is ontstaan na bezoeken aan onder meer scholen in Nederland en Denemarken. Ook vanuit het methodeonderwijs komt er inspiratie.
Het gaat zelfs verder dan dat. ‘We hebben ook gekeken naar de kantoren van onder meer Google, Ikea, Lego en Corda Campus in Limburg. Zij denken na over de psychologie die schuilt achter het motiveren en het verhogen van de betrokkenheid van hun werknemers. Ze willen leuke en uitdagende omgevingen creëren. En dat zou ons onderwijs toch ook moe
ten doen’, zegt Vandeweerdt.
Het doembeeld van een school zonder klaslokalen is chaos overal en lawaai alom. Bij Scholengroep Fluxus zijn ze zich daarvan bewust.
‘Heel belangrijk voor ons project is natuurlijk dat alle leerkrachten ook betrokken worden, want het vraagt een andere manier van lesgeven. En de architect zal erg op de akoestiek en het inbouwen van rust moeten letten.’
Makkelijke nieuwbouw
Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) verklaarde twee maanden geleden nog dat de investeringen in scholenbouw nog nooit zo hoog waren en dat er nog nooit zoveel scholen gebouwd, grondig vernieuwd of uitgebreid werden.
Er is bijgevolg ruimte voor innovatie, en dat begint zich ook in de praktijk te tonen. ‘We merken dat er meer en meer nagedacht wordt over hoe met het infrastructuurbeleid het pedagogisch project gerealiseerd kan worden’, zegt Nathalie Jennes, de woordvoerster van het GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap. Daar hoort Scholengroep Fluxus overigens ook bij.
‘In nieuwbouwprojecten valt dat natuurlijk makkelijker mee te nemen, in bestaande gebouwen is dat veel minder evident. Maar door onder meer studiedagen en bezoeken te organiseren, proberen we het wel te stimuleren.’
‘Door leerlingen zelf hun weg te laten zoeken, vragen we ze om zelf initiatief te nemen. Zelfsturing is een fundament voor het leren’
‘Ook ons onderwijs zou leuke en uitdagende omgevingen moeten creëren’
RAF VANDEWEERDT
Pedagogisch directeur 3master