Ga gratis aan de slag met het werk van Léon Spilliaert
Zomaar kunst van een museumsite plukken? Het is niet evident, maar de ‘Publiek domein maand’ daagt alvast uit om meer te experimenteren. ‘Musea, sloop de façade en durf open te gooien.’
GEERT VAN DER SPEETEN
Elk jaar verlopen de auteursrechten op een pak kunstwerken, zeventig jaar na de dood van hun maker. In 2017 was dat het geval voor Léon Spilliaert, dit jaar voor Victor Horta en Gustave Van de Woestyne.
Het publieke domein zet in principe de deur wagenwijd open. Zo is het denkbaar dat musea een opendatabeleid voeren voor zulke werken, maar ook dat ze daarbij aanbieden hun collecties digitaal te hergebruiken voor nieuwe creaties.
De ‘Publiek domein maand’ in Brussel gaf alvast een voorzet. De organisaties Constant en PlusTôt Te Laat bouwden een installatie waarbij Wonderwoman, sinds kort ook publiek domein, verdwaalt in de art nouveau van Horta. Peter Westenberg kaapte het oeuvre van Spilliaert voor een futuristische graphic novel.
Melkmeisje
Packed, het expertisecentrum voor digitaal cultureel erfgoed, vindt alvast dat musea ook online laagdrempeligheid moeten nastreven. ‘Een van hun taken zou die van open data publisher kunnen zijn,’ zei Sam Donvil zaterdag tijdens een panelgesprek. Hij kent de barrières – musea koesteren in de eerste plaats het object. Toch motiveerde Packed alvast enkele musea om een beeldencorpus te schenken dat via Wikimedia makkelijk deelbaar is. Het Groeningemuseum piekt met 844 beelden. De symbolische donatie van het Hortamuseum, 46 beelden, werd deze maand al 20.800 keer bekeken.
Het Amsterdamse Rijksmuseum is de grote wegbereider. Van de 1 miljoen collectiestukken is ruim een derde gedigitaliseerd. In één muisklik kun je, via een account, reproducties in hoge resolutie gratis downloaden. Er schuilt een digitale strategie achter, zegt Saskia Scheltjens, hoofd research and development: ‘De controle behouden door data te delen. Want zelfs als het Melkmeisje van Vermeer op wcpapier terechtkomt, willen we dat zoiets in de hoogste kwaliteit gebeurt.’
Intussen zijn ook de pijnpunten duidelijk: de museumdepartementen kunnen de marketingafdeling niet volgen. Scheltjens heeft maar één goede raad voor musea: ‘Sloop de façade en durf open te gooien.’
In vergelijking met het Rijks zijn onze musea kneusjes in digitale strategie. ‘De achterstand in digitalisering is nog altijd groot’, zegt Olga Van Oost van steunpunt Faro. ‘Lange tijd was het geen prioriteit. Ook de attitude ontbrak. Musea zien data delen vaak nog als eigenaarschap weggeven.’
‘Zelfs als het “Melkmeisje” van Vermeer op wcpapier terechtkomt, willen we dat zoiets in de hoogste kwaliteit gebeurt’
SASKIA SCHELTJES Rijksmuseum Amsterdam
Er is ook een financieel aspect. Via de onlinebeeldenbank Lukasweb is er een businessmodel om beelden uit de Vlaamse kunstcollectie aan te bieden. Van Oost: ‘De financiële logica wringt met totale openheid. Maar alles digitaliseren en verspreiden, dat moet wel een doel blijven. Nu nemen niet de musea, maar anderen het voortouw.’