Meer CO2 maakt rijst minder voedzaam

Hoe meer koolstofdioxide in de lucht, hoe minder eiwitten, vitamines en mineralen er in rijst zitten.

Als rijst wordt geteeld bij CO2concentraties zoals die tegen het eind van deze eeuw op aarde worden verwacht, dan zal hij behoorlijk minder voedzaam zijn en minder vitamines B bevatten. Dat heeft een team van hoofdzakelijk Japanse en Chinese onderzoekers in veldproeven aangetoond.

De onderzoekers testten achttien rijstvariëteiten die populair zijn in Japan en China. De uitkomsten van hun studie bevestigen de resultaten van eerder gevoerd onderzoek, waaruit al was gebleken dat rijst die wordt gekweekt bij hogere CO2gehaltes behalve minder vitamine B ook minder eiwitten, ijzer en zink bevat. De studie is gepubliceerd in het vakblad Science Advances.

De afname van het vitaminegehalte is niet gering: 17 procent voor vitamine B1 (thiamine), 16 procent voor B2 (riboflavine), 13 procent voor B5 (pantotheenzuur) en zelfs 30 procent voor B9 (foliumzuur). Bvitamines zijn onmisbaar bij de stofwisseling.

Naast een daling in vitamineBopbrengst rapporteren de onderzoekers ook een daling van het eiwitgehalte met gemiddeld 10 procent, van het ijzergehalte met 8 procent en van het zinkgehalte met 5 procent, vergeleken met rijst gekweekt bij de huidige CO2concentratie.

Rijst is een belangrijke bron van eiwitten en vitamines voor meer dan twee miljard mensen over de hele wereld. Het gewas wordt behalve in Azië steeds meer ook in Afrika verbouwd. Ongeveer 600 miljoen mensen in Bangladesh, Cambodja, Indonesië, Laos, China, Myanmar, Vietnam en Madagaskar halen meer dan de helft van hun dagelijkse calorieën en eiwitten rechtstreeks uit rijst. Dat gold ook voor Japan in de jaren 60, maar vandaag halen Japanners nog slechts ongeveer 20 procent van hun dagelijkse energiebehoefte uit rijst.

Als het voedingsgehalte van rijst achteruitgaat, dan zullen de gevolgen daarvan in ZuidoostAzië het hardst worden gevoeld, en zeker in landen waar nu al ondervoeding dreigt, denken de onderzoekers.

Wasberen

De studierijst werd geteeld in China en Japan op open proefpercelen die werden begast via pijpen die ongeveer 30 centimeter boven de toppen van planten waren opgesteld. Een netwerk van sensoren mat de windsnelheid en richting om te bepalen hoeveel koolstofdioxide uit de pijpen moest worden geloosd om de concentratie koolstofdioxide op het gewenste experimentele niveau te brengen.

‘We opteerden voor deze techniek omdat we wisten dat planten die in kassen worden geteeld, niet op dezelfde manier groeien als planten in normale veldomstandigheden doen’, zegt Kazuhiko Kobayashi van de universiteit van Tokio in een persbericht. Overigens had het openluchtexperiment nogal wat voeten in de aarde, omdat wilde dieren het probeerden te saboteren. ‘We leerden al snel dat we alle pijpen en buizen hoog boven de grond moesten aanleggen omdat wasberen anders overal doorheen kauwden en het experiment in gevaar brachten’, zegt Kobayashi.

Opmerkelijk is dat sommige rijstvariëteiten gematigder lijken te reageren op een verhoogd CO2gehalte van de lucht, zeggen de onderzoekers, met relatief kleinere dalingen in voedingswaarde – wellicht kunnen boeren op termijn naar deze varianten overschakelen. Welke invloed de oplopende temperatuur op aarde zal hebben op de voedingswaarde van rijst aan het eind van deze eeuw, is in deze studie niet bekeken.

Een andere kanttekening bij het onderzoek is dat andere studies hebben gesuggereerd dat meer koolstofdioxide in de lucht de fotosynthese stimuleert en bijgevolg plantengroei bevordert.

‘Je zou kunnen zeggen dat CO2 krachtvoer is voor planten, en hoe meer voer, hoe meer planten’, zegt Lewis Ziska, een onderzoeker van het Amerikaanse ministerie van Landbouw, in een persbericht van de universiteit van Washington. ‘Dat is ook zo. Maar hoe planten voor de rest precies zullen reageren op dat plotseling verhoogde voedselaanbod, dat kunnen we niet zomaar voorspellen’.

Als rijst minder voedzaam wordt, zullen de gevolgen daarvan het hardst worden gevoeld in ZuidoostAzië