Blijft het zuurstofgehalte in de lucht stabiel nu de concentratie koolstofdioxide stijgt?
‘Ontbossing en de verbranding van fos siele brandstoffen hebben hun weerslag op de concentratie koolstofdioxide in de atmosfeer. Verandert de zuurstofconcentratie in de lucht ook?’ mailt Willy Heyns.
Het Scrippsinstituut in Californië meet sinds 1985 de concentratie zuurstof en koolstofdioxide in de atmosfeer. Volgens het instituut gaan jaarlijks 19 moleculen per miljoen moleculen zuurstof verloren, oftewel een reductie van 0,0019%. De zuurstofconcentratie in de atmosfeer (ten opzichte van alle gassen die samen de ‘lucht’ vormen) bedraagt vandaag ongeveer 20,95%. Van die kleine teruggang merken we dan ook helemaal niets. Bij koolstofdioxide ligt dat anders: de huidige concentratie bedraagt 0,04%, en jaarlijks komt daar 0,0003% bij. Voor elk miljoen moleculen zijn dat er telkens 7.500 extra.
Hoe zit het met de zuurstofconcentratie op langere termijn? ‘Als we al onze fossiele brandstoffen op aarde verbranden, leidt dat tot een daling van de zuurstofconcentratie van 20,95 naar 20,75%’, schat klimaatonderzoeker Guido van der Werf van de Vrije Universiteit Amsterdam. ‘Voor elk CO2molecule dat we erbij pompen, halen we ongeveer drie zuurstofmoleculen uit de atmosfeer. De verhouding is afhankelijk van de brandstofbron, waarbij steenkool de minste zuurstof nodig heeft voor verbranding.’
Ook in dat scenario merk je niets van de zuurstofdaling. Maar de uitstoot van koolstofdioxide zou wel leiden tot sterke klimaatverandering.
Meteoriet
De zuurstofconcentratie in de atmosfeer blijft nagenoeg stabiel, zegt ook klimaatexpert Dirk Verschuren van de UGent. ‘Ecosysteemcatastrofes die de hoe veelheid zuurstof in de atmosfeer wezenlijk zouden kunnen aantasten, zijn zelfs in de meest pessimistische klimaatscenario’s van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) niet aan de orde.’
‘Er zou een grote meteoriet op de aarde moeten storten, vergelijkbaar met de rots die 65 miljoen jaar geleden de dinosaurussen van de aarde wegvaagde’, weet Verschuren. ‘Zo’n catastrofe zou een effect hebben op de zuurstofconcentratie. Door de grote stofwolk die de inslag veroorzaakt, komt de fotosynthese van planten – de bron van zuurstof op aarde – op een lager pitje. Voor zover ik weet, zijn er geen exacte gegevens over de concentratie zuurstof in de atmosfeer uit die tijd. Maar in de veronderstelling dat wij de inslag zelf doorstaan, zou onze uiteindelijke overleving eerder afhangen van de hoeveelheid beschikbaar plantaardig voedsel en van gezondheidsproblemen door de inademing van stof. Zeker niet van een gebrek aan zuurstof.’
Op korte termijn kampt de aarde wel met een probleem. ‘Doordat het oppervlaktewater in veel gebieden op aarde opwarmt, vindt er minder menging plaats van de waterkolom in meren en zeeën. Er komt daardoor minder zuurstof van het oppervlaktewater in de diepere lagen terecht. Daarbij komt dat veel meststoffen van het land in het water terechtkomen die daar algenbloei veroorzaken. Die algen sterven af en zakken naar de bodem, waar ze rotten en daarmee de weinige zuurstof verbruiken. Zo is de bodem van een groot deel van de Golf van Mexico, bij de delta van de Mississippi, veranderd in een dode zone.’
‘Voor elke molecule CO2 die we in de atmosfeer pompen, halen we drie moleculen zuurstof uit de lucht’