‘Wij zien de cliënten niet meer als “lastigaards” of “zeurpieten”, maar als gelijken met wie we verbindend communiceren’
BRUSSEL I Stel: een moeder met een sociale en psychische problematiek redt het niet in haar eentje met een zoon van vier jaar. Er komen verzorgsters aan huis, die haar ook helpen zoals thuishulp dat gewoonlijk doet: ze koken en maken het huis schoon.
De situatie deed zich voor in Aalter. De verzorgsters raakten gedemotiveerd, omdat ze de indruk kregen dat hun hulp weinig zoden aan de dijk zette, zegt Lieve Ravelingien, diensthoofd Familiezorg in die regio. ‘Wanneer ze ’s morgens in het gezin begonnen, stelden ze vaak vast dat het kind niet naar school was. De moeder slaagde er niet in haar zoon op tijd aan te kleden en te eten te geven.’ In de ogen van de verzorgsters was de moeder een ‘lastige’ cliënte.
Vroeger starten
Het team in Aalter riep de hulp in van Bart Deltour, directeur zorg binnen de WestVlaamse vzw. Hij ontwikkelde met zijn team een heldere methode om zorgvragen in de thuishulp te analyseren en er gepast op te reageren.
‘Je moet niet bij het “probleem” blijven hangen. Dat doen hulpverleners veel te veel’, zegt Deltour. ‘Wij focussen meer op de behoefte van de zorgvrager. Wat voelt die moeder? Wat heeft ze echt nodig? En welk doel wil je als zorgverlener bereiken?’
Door deze oefening kwamen de verzorgsters in Aalter spontaan tot een oplossing, die bovendien in dank werd aangenomen door de moeder. ‘Ze besloten hun werk in het gezin ’s ochtends vroeger te starten, al om halfacht. Zo kan het kind nu elke dag naar school.’
Deltour schreef er het boek ZorgEsperanto over. Het lijst in een heldere taal op wat je kunt doen voor wie, op welk levensdomein, en hoe je dat aanpakt. ‘Het is belangrijk een doel voor ogen te houden’, zegt hij. ‘Het huis schoonmaken volstaat niet. Je moet ook weten waaróm je het doet.’
Authentieke ontmoeting
‘Dit model verandert ook de zorgrelatie: we zien de cliënten niet meer als “lastigaards” of “zeurpieten”, maar als gelijken met wie we verbindend communiceren. Goede zorg begint met een authentieke ontmoeting. Daarin proberen we verder te kijken dan de buitenkant waar de diagnose zich manifesteert. De kunst is ook de binnenkant te zien: de gevoelens, behoeften, motieven en waarden van je cliënt.’
Deltour geeft nog een voorbeeld: ‘Een man met dementie veroorzaakte bij het fietsen bijna een ongeval. Je zou in een reflex kunnen denken: die man moet tegen zichzelf beschermd worden. Dat is waar, maar door hem zijn fiets af te nemen, raak je ook aan zijn autonomie. Een ethisch betere oplossing is iemand zoeken die met de man wil gaan fietsen.’
Het ‘zorgesperanto’ kan door iedereen worden toegepast en ook dat is een opsteker voor de thuiszorg, zegt Deltour: ‘Nu onstaat er vaak een babylonische spraakverwarring rond één zorgsituatie, omdat mensen van verschillende disciplines in hetzelfde gezin komen: de huisarts, de verzorgende, de verpleegkundige, de kinesist, of de vroedvrouw, of iemand van de jeugdhulp. Ze hebben elk hun eigen denkkader en hun eigen jargon. Zorgesperanto zet de neuzen in dezelfde richting.’
BART DELTOUR Familiezorg WestVlaanderen
Meer info: www.familiezorgwvl.be