LIEVER BEDACHTZAAM DAN ONBEZONNEN

In tijden van populisme en ‘fake news’ is het scheiden van feiten en fictie belangrijker dan ooit. Daarom was het plan om de impact van verkiezingsprogramma’s te laten doorrekenen door een onafhankelijke instantie een uitstekend idee. Op die manier wordt het moeilijker om de kiezer te verleiden met onhaalbare beloften of peperdure plannen. Het ontbreken van zulke toetsingen heeft geleid tot de chaos en de meningsverschillen die het huidige Brexitproces kenmerken. Als de kiezer zijn democratische plicht vervult, heeft hij er recht op zijn beslissing te baseren op degelijke informatie, niet op ongefundeerde beweringen. Dat is een basisvoorwaarde voor een goed functionerende democratie.

Daarom is het erg jammer dat de uitvoering van de wet op een vaudeville lijkt uit te draaien. De wettekst die vier jaar geleden goedgekeurd is, blijkt nu moeilijk uit te voeren omdat hij te veelomvattend is. Het is nu onduidelijk hoeveel rekenwerk er kan en moet worden uitgevoerd. Ook blijkt niemand te hebben nagedacht over hoe het werk precies moet worden aangepakt. Het Planbureau, de instelling die met de taak belast zou worden, ziet zich voor voldongen feiten geplaatst. Omdat de initiatiefnemers getalmd hebben met het oplossen van die problemen, begint de tijd te dringen. Wat op zich een uitstekend instrument is, moet straks misschien op een gebrekkige manier worden gehanteerd.

Het is een tamelijk ontluisterende vertoning. Het parlement keurt een wet goed zonder goed over de consequenties na te denken, komt er later achter dat het allemaal zo simpel niet is, en moet haastjerepje bijsturingen doorvoeren. Nochtans hoeft het allemaal niet zo moeilijk te zijn. In het buitenland worden verkiezingsprogramma’s al sinds jaar en dag doorgerekend, dus er is geen enkele reden waarom dat hier niet zou kunnen. Deze krant heeft er bij de vorige verkiezingen, samen met de VRT, De Tijd en de KU Leuven, al een aanzet toe gegeven in de vorm van het journalistieke project ‘Rekening 14’.

Het cynische is dat het hele proces precies de noodzaak aantoont van de nieuwe wet. Politieke partijen hebben, geconfronteerd met een interessant maatschappelijk thema, eerder de neiging onbezonnen te werk te gaan dan de zaken bedachtzaam aan te pakken. Men had beter de nieuwe wet zelf eerst even doorgerekend, alvorens op het stemknopje te drukken.

In het buitenland lukt het wel, dus waarom zou het hier onmogelijk zijn verkiezingsprogramma’s door te rekenen?