GEEN SCHAAMTE, GEEN GLORIE

Met één raak gekozen hashtag #wijsluitendehavens heeft de pas aangetreden Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken, Matteo Salvini, de aandacht van Europa. Italië is niet langer het land zonder opties. Het is wennen aan de nieuwe stijl van populistische politiek. In navolging van Donald Trump aarzelen de nieuwe leiders niet het ondenkbare te doen, of toch dat wat redelijke politici als ondenkbaar beschouwen. Er is schaamteloosheid voor nodig. Maar het zet de boel wel in beweging. En er zit veel waarheid in het Italiaanse verwijt dat al die landen die profiteerden van de status quo – en Italië alleen voor de vluchtelingencrisis lieten opdraaien – even schaamteloos zijn, maar dan heimelijker.

Salvini blijkt nu bereid om te pokeren met het meest elementaire zeerecht. Alvast voor één schip, wellicht ook voor volgende schepen, sluit hij de havens. Zelf twittert hij dat het een overwinning is en een nieuw begin. Maar zo eenvoudig wordt het voor Italië natuurlijk niet.

Het logboek van de Aquarius geeft goed aan waarom: zes keer is het schip zaterdag in actie gekomen, telkens op aansturen van het Italiaanse Maritieme Reddingscoördinatiecentrum. Antimigratiepolitici noemen de ngo’s die de Aquarius bemannen de handlangers van de mensensmokkelaars. Accurater is het om ze te omschrijven als onderaannemers van de Italiaanse kustwacht. De Aquarius nam honderden vluchtelingen aan boord die overstapten van boten van de kustwacht. Kriskras voeren ze rond als een ferry voor drenkelingen, onder wie 123 kinderen en vier zwangere vrouwen.

Vijf jaar geleden leidde de scheepsramp bij Lampedusa tot een golf van solidariteit. Nu zijn 629 drenkelingen de ideale lading passagiers om een partijtje chicken game te spelen. Zoveel is hun lot nog waard. Niets tekent beter de verduistering in de geesten in Europa. Uit het oosten en het noorden zal er lof voor komen. En of er nu plotseling zo’n hoge nood is? Dit jaar kwamen 34.000 vluchtelingen via de zee Europa binnen, onder wie 14.000 naar Italië. Een bomvolle boot is dan welgekomen om eindelijk dat politieke statement te maken. Ook voor de nieuwe Spaanse regering, die de boot binnenhaalt. Alle boten voortaan 2.000 kilometer naar Valencia of Barcelona laten varen, is geen oplossing.

De realiteit is dat de radicale Italiaanse zet de weg opent voor radicale oplossingen. Onder het mom dat we nu niet anders kunnen, moet het ondenkbare dan maar. Zo realiseert de populistische politiek zich. Het schuift de Europese Unie een nieuwe rol toe: organiseer die radicale oplossing, of ze in NoordAfrika ligt dan wel op een andere onaangename plek, met toch nog een minimum aan Europees fatsoen.

Met zijn radicale zet opent Italië de weg naar radicale oplossingen