Laat de protocollen los
In Singapore is alles ingericht op gelijkheid. De hotelkamer waar de ontmoeting tussen Kim Jongun en Donald Trump plaatsvindt, moet via twee deuren te betreden zijn, zodat de NoordKoreaanse leider en de Amerikaanse president tegelijk naar binnen kunnen. De één mag niet op de ander wachten, dat zou een ongelijke machtsverhouding creëren. Er werd ook geadviseerd om de aankomst niet te filmen, omdat Trumps vliegtuig een stuk groter en luxueuzer is dan het vervoer van Kim.
Singapore is doorgaans ingericht op verschil. Het land ‘bestaat’ nog maar zo kort en kent zo’n uiteenlopende samenstelling van bevolkingsgroepen, dat de overheid een strikt diversiteitsbeleid hanteert. Verschillende etnische groepen en religies dienen naast elkaar te wonen. Dit wordt in percentages bijgehouden. Wie een huis wil kopen, kan worden afgewezen op basis van etniciteit: er mag geen overheersende groep ontstaan.
Een protocol gericht op gelijkheid bestendigt het verschil. Een schooluniform kan stimuleren om de kloof tussen arm en rijk te accepteren. In plaats van het gat te dichten wordt het verschil op gezette tijden weggemoffeld. Een protocol van gelijkheid maskeert verschil en maakt dat er niets wezenlijks verandert. Andersom kan een protocol van verschil gelijkheid maskeren. Jongens en meisjes dragen verschillende schooluniformen – hier wordt juist een verschil bestendigd waarvan men wil dat het er is.
Stel dat de ontmoeting tussen Kim en Trump van hen eiste dat ze hun verschil zouden voelen. Dat hun aanwezigheid niet de uitkomst is van een nauwkeurig opgebouwd schema, maar dat ze wezenlijk aanwezig moeten zijn om zichzelf te laten gelden. Dat het ongemak niet wordt weggenomen met protocol.
Protocol dient ons te beschermen tegen menselijke invloeden. Juist nu, nu veel mensen Trumps grillen vrezen, wordt er vastgehouden aan regels. Orde, bekende wegen, veiligheid. Trump is verkozen dankzij oude regels, niet vanwege een meerderheid aan kiezers. Het is onbekend wat er zou gebeuren, wanneer we de vastgelegde rituelen en protocollen zouden loslaten. Het is een risico. Ik ben benieuwd en bereid het te nemen.
Het machtsvertoon van Trump is niet in te dammen met geconstrueerde gelijkheid. Er is alleen iets naast te plaatsen. Iets dat zich niet verhoudt tot Trump, wiens standaard leidt, ook wanneer die standaard wordt verhuld of esthetisch beteugeld. Je zult zien, bovendien, dat hij zich uitgedaagd voelt om zijn macht toch uit te drukken. We hebben gezien hoe hij al trekkend handen schudt, hoe hij vergeet Merkel te begroeten. Vertoon is niet te temmen met georkestreerde beschaving. Er is alleen iets naast te plaatsen. Iets. Een eigen stem.