Antarctica is al drieduizend miljard ton ijs kwijt
Het gaat slecht met het ijs aan de Zuidpool. En we moeten niet hopen dat het terugveert.
PIETER VAN DOOREN
In tonnen ijs is het verlies groot: 3.000.000.000.000 in een kwarteeuw. Maar in meter zeespiegel lijkt het nog mee te vallen: 0,008. Maar Antarctica heeft 58 meter zeespiegel in voorraad, en het is dus geen goed nieuws dat het zaakje aan het smelten is gegaan – intussen met 220 miljoen ton per jaar. Zeker niet als we weten dat de wereldtemperatuur de komende decennia gedoemd is om nog te stijgen, ook als we vanaf vandaag draconische maatregelen nemen. Wat we duidelijk niet aan het doen zijn.
Het tijdschrift Nature maakt vandaag in een reeks artikelen een stand van zaken op. Conclusie: het smelt. Het zeewater knabbelt tegenwoordig drie keer zoveel ijs weg van de WestAntarctische ijsplaat als in 1992, en vanuit het Antarctisch Schiereiland schuift nu ruim vier keer zoveel ijs in zee. En dat is nog geflatteerd, want het grootste deel van dat verlies is sedert 2012 gemaakt.
Maar van de andere kant: de grootste Antarctische ijskap, de oostelijke, is nog niet aan het smelten gegaan, eer integendeel. En de vorige
keer dat er evenveel CO2 in de lucht zat, in het Plioceen (5,3 tot 2,6 miljoen jaar geleden), is ze evenmin gesmolten. Al zijn resultaten uit het verleden geen garantie voor de toekomst. Het CO2gehalte stijgt nu naar hoger dan toen.
Sedert de jaren 50 is 34.000 vierkante kilometer drijvende ijsplaat verdwenen. Gelukkig verandert dat niets aan de zeespiegel: dat ijs lag al in het water. Maar dat drijvend ijs diende als rem op de gletsjers die vanaf land de zee in schuiven, en die zorgen wel voor een zeespiegelstijging.
De geologen zijn zeker dat het continent al minstens 8 miljoen jaar continu onder het ijs heeft gezeten, omdat ze er geen beryllium10 en aluminium26 vinden. Die isotopen hadden er moeten zijn als de bodem in die periode rechtstreeks blootgesteld geweest was aan de kosmische straling. Maar hebben ze wel goed genoeg gezocht? ‘We gebruikten versnellermassaspectrometrie, een extreem gevoelige analysetechniek. Geloof ons, het landijs is de jongste acht miljoen jaar nooit echt geslonken.’ Wat niet hoeft te betekenen dat het zo blijft, het CO2gehalte van onze atmosfeer, en dus de wereldtemperatuur, stijgen nog steeds.
Even was er ook valse hoop voor de westelijke ijsplaat. Het lijkt logisch dat de grens van het ijs de jongste 20.000 jaar (sedert het dieptepunt van de jongste ijstijd) in constant tempo is teruggekropen, mee met de opwarmende planeet. Maar in feite is het zaakje eerst sneller gekrompen dan we dachten, en nadien weer aangegroeid.
Aangegroeid? Zou de opwarming misschien meer zeewater hebben doen verdampen, dat vervolgens als sneeuw op Antarctica terechtkwam, en de ijskap deed groeien? Is er nog hoop?
Niet dus. Wat er echt gebeurde: de opwarming deed de zeespiegel stijgen. Die tilde de ijsplaat op, waar door de zee dieper onder het ijs kon kruipen en dat ijs versneld deed afsmelten. Maar vervolgens veerde de zeebodem, verlost van het gewicht van het ijs, langzaam naar omhoog. De jongste tienduizend jaar schoof de kustlijn zo weer zeewaarts, en de ijsplaat groeide mee. Tot wij de jongste decennia extra CO2 in de lucht begonnen te pompen.
Reken maar niet op dat terugveren, zeggen de wetenschappers. Het kost duizenden jaren om te laten terugveren wat wij met onze fossiele brandstoffen in slechts enkele decennia deden wegsmelten.
Als we daar niet snel mee stoppen, staan we dus alvast de komende paar duizend jaar met onze voeten in het water.
De geologen zijn zeker dat het continent al minstens 8 miljoen jaar continu onder het ijs heeft gezeten, omdat ze er geen beryllium10 en aluminium26 vinden