Europa werkt aan asielcentra in Noord-Afrika
EUleiders onderhandelen met landen uit NoordAfrika over de uitbouw van centra, om daar economische migranten te scheiden van vluchtelingen.
BRUSSEL I Donald Tusk, de voorzitter van de Europese Raad, wil dat de EUleiders volgende week op hun top in Brussel een nieuwe stap zetten in de strijd tegen de illegale migratie vanuit Afrika. De afhandeling van asielaanvragen in landen in NoordAfrika moet een uitweg bieden uit de nieuwe migratiecrisis die ontstond als gevolg van het incident met de Aquarius en de spanningen binnen de Duitse regering (DS 18 juni).
Migranten die in de territoriale wateren voor de kust opgepikt en gered worden, zullen naar ‘regionale ontschepingsplatforms’ gebracht worden. ‘Zulke platforms moeten leiden tot een sneller onderscheid tussen economische migranten en men sen die internationale bescherming nodig hebben. Dit zal de prikkel verminderen om de gevaarlijke reis aan te vatten’, staat in de ontwerpconclusies van de top die nu al circuleren.
De economische vluchtelingen moeten zo snel mogelijk naar hun land van oorsprong teruggebracht worden. Migranten die wel kans maken op erkenning als vluchteling, zouden via een luchtbrug hervestigd worden in de EU.
De lidstaten bespreken het voorstel donderdag een eerste keer. Maar de overtuiging wint bij steeds meer Europese leiders veld dat er iets moet worden gedaan buiten Europa, als het logistiek en juridisch haalbaar is. Dat bleek ook tijdens de jongste contacten die premier Charles Michel (MR) had met de Duitse kanselier Angela Merkel, de Franse president Emmanuel Macron en Donald Tusk.
Enkele EUleiders voeren al gesprekken met collega’s in NoordAfrika. Of die landen instemmen met dit concept, is nog onduidelijk. Zo is er een reëel risico dat het systeem een aanzuigeffect creëert. Is het houdbaar als de herkomstlanden niet meewerken en duizenden migranten vast komen te zitten in die centra? En komt er dan een spreidingsplan in de EU voor wie erkend wordt als vluchteling?
Een Europese diplomaat benadrukt dat het concept nog verder uitgewerkt moet worden. Vanwege het gevoelige karakter van de onderhandelingen vermeldt de ontwerptekst niet in welke landen de centra zouden komen. Zeker is dat ze financiële steun zouden krijgen in ruil voor het gebruik van hun grondgebied.
Om te anticiperen op mogelijke kritiek, wijst de diplomaat erop dat het concept na het incident met de Aquarius verdedigd werd door Vincent Cochetel, speciaal gezant van UNHCR voor de Middellandse Zee. ‘De Euro pese landen aan de Middellandse Zee moeten hun verantwoordelijkheid nemen, maar ook de landen van NoordAfrika’, verklaarde Cochetel. Hij wees erop dat dit model al gebruikt werd in de jaren zeventig in ZuidOostAzië bij de crisis met de Vietnamese bootvluchtelingen.
België bestudeert het voorstel nog. Maar voor NVAvoorzitter Bart De Wever is het duidelijk dat België Tusk moet steunen. ‘Wat zijn die regionale platforms anders dan pushbacks die niet zo genoemd mogen worden? Dit is een totale ommekeer.’
‘We openen een nieuw hoofdstuk in de eurozone.’ De Duitse bondskanselier, Angela Merkel, heeft niet de gewoonte grote woorden te gebruiken. Maar op de persconferentie na haar ontmoeting met de Franse president, Emmanuel Macron, klonk ze behoorlijk bevlogen.
De twee voortrekkers van de Europese Unie waren het eens geraakt dat de negentien landen van de eurozone een gezamenlijke begroting moeten krijgen. Alleen op die manier kan de eurozone sta bieler en beter gewapend worden tegen financiële crises.
Merkel was lange tijd een koele minnaar van dat idee van Macron, maar gisteren ging de bondskanselier overstag. Frankrijk en Duitsland willen dat de eurolanden een gezamenlijk budget krijgen dat gebruikt wordt voor investeringen die de negentien economieën dichter bij elkaar brengen en meer crisisbestendig maken. ‘De bedoeling is dat de muntunie verder verdiept wordt en op termijn een echte economische unie wordt’, klinkt het in de gezamenlijke verklaring.
Hoeveel geld de eurolanden in die gezamenlijke begroting moeten storten, is nog niet duidelijk. Hoe dat geld gebruikt kan worden evenmin. Volgens Macron moet hierover met de lidstaten nog onderhandeld worden. Niet alle eurolanden staan te springen om in zo’n gezamenlijke begroting te stappen. Nederland, bijvoorbeeld, heeft al ernstige bezwaren geuit. ‘Maar het zal om een reëel budget gaan, met jaarlijkse inkomsten en uitgaven. En het moet tegen 2021 van kracht worden’, zei Macron.
Daarnaast zal ook het Europese Stabiliteitsmechanisme dat in 2012 werd geïntroduceerd om de eurocrisis te bezweren – Griekenland krijgt er geld uit – omgevormd worden tot een permanent Europees Muntfonds. Bedoeling is dat landen die om de een of andere reden in economische en financiële problemen komen, er tijdelijk mee geholpen kunnen worden. Ze moeten dat geld nadien wel terugbetalen.
‘Bedoeling is dat de muntunie verder verdiept wordt en op termijn een echte economische unie wordt’
GEZAMENLIJKE VERKLARING MERKEL EN MACRON
Existentiële uitdagingen
Het plan voor een gezamenlijke eurobegroting is het meest concrete besluit van de ontmoeting, gisteren, op het Duitse slot Meseberg. Maar het topoverleg leverde ook een ‘Mesebergverklaring’ op waarin de twee sterkhouders van de Europese Unie luid en duidelijk hun ambitie uitspreken om het Europese project verder uit te bouwen.
‘Frankrijk en Duitsland verbinden zich ertoe hun samenwerking binnen de Europese Unie verder versterken, met de uitdrukkelijke bedoeling de eenheid tussen de lidstaten te vergroten en de unie efficiënter te maken.’ Merkel en Macron willen dat de verklaring tegen het einde van het jaar uitmondt in een nieuw ‘Elyséeverdrag’ waarin de twee landen op tal van terreinen nauwer willen samenwerken.
De verklaring komt op een belangrijk moment. De Europese lidstaten zijn diep verdeeld over cruciale thema’s. De meest acute crisis is de aanpak van de migratie. Daarover moeten de staats en regeringsleiders volgende week een akkoord proberen te bereiken. Macron en Merkel erkennen dat de EU geconfronteerd wordt met ‘existentiële uitdagingen’, maar het enige adequate antwoord hierop is Europese samenwerking, vinden ze. ‘Louter nationale en ongecoördineerde acties plaveien de weg voor falen en verdeeldheid.’
De twee leiders willen duidelijk ook inspelen op de onberekenbaarheid van de Amerikaanse president, Donald Trump. Daarom willen ze samen manieren zoeken om de EU sneller en krachtdadiger te laten optreden op het internationale toneel. ‘We hebben behoefte aan een Europees debat over nieuwe formats zoals een Europese Veiligheidsraad.’