NA DE BRUTE SCHEIDING IN DE VS
‘Er staan ons duizenden beschadigde levens te wachten’ YOKA VERDONER
BRUSSEL I De geluidsopname van jonge, huilende kinderen die in het Spaans roepen om hun vader of hun tante, beroert ook in de VS de gemoederen. Bijna tweeduizend migrantenkinderen zijn in april en mei van hun ouders gescheiden, nadat ze samen met hen de Amerikaanse grens waren overgestoken. Kinderen huilen zichzelf in slaap omdat ze niet weten waar hun ouders zijn, en een man uit Honduras pleegde zelfmoord in zijn cel, nadat hij van zijn kind was gescheiden.
De ouders worden opgesloten in gevangenissen, in afwachting van hun proces, terwijl er voor hun kinderen tijdelijk opvang wordt gezocht. De overheid plaatst hen in een opvangcentrum of bij pleegouders, terwijl ze zoekt naar familieleden in de VS bij wie ze voor langere tijd terechtkunnen. Maar omdat die opvangcentra begin juni al haast volledig vol zaten, worden nu ook militaire bases, tentenkampen en voormalige warenhuizen gebruikt om migrantenkinderen op te vangen. Maandag gingen beelden de wereld rond die toonden hoe ze daar in een soort kooi achter stalen hekken slapen (DS 19 juni).
Leeftijd, naam, geslacht? Geen idee
De overheid scheidt ouders en kinderen, maar heeft geen werk gemaakt van een performant systeem waarbij ouders tijdens hun procedure gemakkelijk met hun kinderen in contact kunnen blijven, en na afloop weer vlot met hen kunnen worden herenigd. Er is zelfs geen formele procedure die erover waakt dat ouders en hun kinderen na hun afwijzing sámen de VS worden uitgezet.
Volgens Erik Hanshew, een proDeoadvocaat uit El Paso, rijst het probleem al bij de arrestatie. Soms wordt het dossier tegen de migrant opgestart, terwijl zijn kind nog bij hem is. Maar op andere momenten is het kind dan al weggehaald. ‘Als we de grenspolitie enkele dagen na een arrestatie om meer info vragen, horen we dat de agenten alleen weten dat de gearresteerde “een kind” bij zich had. Ze lijken geen idee te hebben van de leeftijd, de naam of het geslacht’, zegt de advocaat tegen het magazine The New Yorker.
Vlak na de arrestatie treden verschillende systemen in werking, met andere doelstellingen. De grenspolitie heeft als taak de migranten op te pakken en zo snel mogelijk weer uit te zetten, terwijl de kinderen terechtkomen in het zorgsysteem. Dat werkt momenteel trager dan normaal, waardoor het gebeurt dat ouders het land al zijn uitgezet terwijl hun kinderen nog in Amerika zijn. En andersom: vanuit CentraalAmerika is al gemeld dat jonge kinderen zonder hun ouders zijn teruggekeerd, meldt de Amerikaanse nieuws en opiniesite Vox.
In de pleegzorg, of whatever
Er vindt bijna geen enkele coördinatie plaats tussen de grens en deportatiepolitie en het zorgsysteem dat zich over de kinderen ontfermt. Dat lijkt ook geen grote bekommernis voor dit Amerikaanse bestuur. Toen het voor het eerst duidelijk werd dat de regeringTrump dit scheidingsbeleid op grote schaal zou doorvoeren, reageerde John Kelly, de stafchef van het Witte Huis, achteloos op de vraag wat er met de kinderen gebeurde. ‘Ze komen in de pleegzorg terecht, of whatever.’
Actiegroepen en migratieadvocaten proberen het gat te dichten dat de beleidsmakers laten, door migranten zo veel mogelijk bij te staan met correcte informatie. Ook daarin schiet de overheid tekort. Volgens Vox is in Texas een folder verspreid met een nummer om je kinderen te lokaliseren. Het nummer leidde naar een lijn om clandestiene migranten te verklikken. Folders van de Amerikaanse overheid met correcte telefoonnummers, bedoeld voor Spaanstalige migranten, blijken dan weer uitsluitend in het Engels opgesteld.
Hoe dan ook is het moeilijk voor migrantenouders in een gevangenis om met die nummers contact op te nemen. ‘De wachttijd van een telefoontje naar zo’n centrale kan oplopen tot een halfuur, en het is onmogelijk om te worden teruggebeld’, zegt Emily Kephart, programmacoördinator bij een actiegroep voor de rechten van migranten. Zij kreeg de vraag om een zesjarig meisje uit Guatemala op te sporen. Haar vader, die in een cel in Arizona zat, was bij aankomst in de VS van haar gescheiden. Kephart had dagen nodig om de zaak uit te vlooien. Het meisje werd teruggevonden, maar een maand nadat vader en dochter waren gescheiden was nog altijd onduidelijk of de vader intussen wist dat zijn dochter terecht was.
Folders van de overheid om kinderen te lokaliseren, bedoeld voor Spaanstalige migranten, zijn uitsluitend in het Engels opgesteld
Het gebeurt dat ouders het land al zijn uitgezet terwijl hun kinderen nog in Amerika zijn, en andersom
Ik ben een vluchteling. Ik kom uit een land dat gekoloniseerd werd door België, in een continent dat door Europa gekoloniseerd werd. Soms is het moeilijk om een Rwandese vluchteling in Europa te zijn. Nee, schrap dat, het is altijd moeilijk om een vluchteling te zijn. Zelfs ik, die hier arriveerde als klein kind en dus nog niet zoveel had opgebouwd in het land dat ik verliet, heb ervaren hoe moeilijk het is om vluchteling te zijn. Een verwoestende burgeroorlog had me alles ontnomen. Het besef dat je ‘gevlucht’ bent, draag je heel je leven mee. Ik kwam in een land terecht dat zijn inwoners gelijke kansen op een toekomst belooft. Maar als vierjarige ervoer ik al snel dat ik anders behandeld werd. Ik wist niet waarom. Ik kende begrippen als discriminatie en racisme helemaal niet.
Ik kon als kind mijn ‘anders zijn’ niet verbergen, hoe erg ik ook mijn best deed. Mijn huidskleur valt nu eenmaal op in een witte omgeving. Toch noem ik me zelfbewust Belg. Ik draag mijn Belgische nationaliteit als een vorm van verzet – verzet tegen de mensen die mij die nationaliteit niet gunnen – ondanks mijn drietaligheid, mijn asodiploma, mijn rechtenopleiding. Verzet tegen de onverdraagzaamheid, de uitsluiting en de discriminatie.
Als Belg ben ik ook EUburger en weet ik me beschermd door de basiswaarden van de Europese Unie. Met mijn identiteitskaart kan ik reizen zoals nooit tevoren en krijg ik wereldwijd kansen die ik niet had toen ik alleen een verblijfskaart had. Ik voel me beschermd in het buitenland, omdat ik weet dat ik over rechten beschik waarvan nietEUburgers alleen kunnen dromen.
Xenofobie
Ik ben er trots op dat ik mezelf een Europees burger kan noemen, vanwege de basiswaarden die aan de grondslag van de Europese Unie liggen. De Europese Unie kwam tot stand op een moment waarop mensen zich bewust waren geworden van de gevaren van uitsluiting, xenofobie en populisme. Vrede en sociale waarden zoals gelijkheid en solidariteit stonden toen centraal. De oprichters waren gedreven door het idee dat er zoiets als een ius naturale bestaat, dat erkent dat bepaalde rechten inherent zijn aan mens zijn. Hoe divers we ook zijn, we zijn allemaal mensen en hebben allemaal het recht op een veilig bestaan.
Kort geleden werd ik geselecteerd om deel te nemen aan de School of Democracy, georganiseerd door de S&Dfrac tie van het Europees Parlement, waar ik kon debatteren over de toekomst van Europa. Het besef dat ik als vluchteling die Belg en Europeaan is geworden, mee kan werken aan de Europese toekomst stemt me hoopvol. ‘De basiswaarden van de Europese Unie zijn fundamentele rechten voor iedereen’, zei voormalig Italiaans minister en Europees Parlementslid Cécile Kyenge tijdens een debat over multiculturalisme.
Die grondslag halen enkele populistische en nationalistische partijen onderuit wanneer zij vluchtelingen dehumaniseren. De Wereldvluchtelingendag van de Verenigde Naties wil dit jaar aandacht besteden aan die uitdaging. Daarom vindt vandaag het Together in solidarityevent plaats, waarop niet over maar mét vluchtelingen wordt gepraat. Want vluchtelingen zijn gewoon mensen die samen met andere Europeanen Europa vorm willen geven.
Demonen van ontmenselijking
Het is duidelijk dat sommigen niet meer weten waar Europa voor staat: voor diversiteit in al haar vormen, voor gelijke rechten en onschendbare menselijke waardigheid voor iedereen, voor solidariteit tussen volkeren, voor vrede en bescherming tegen vervolging. Bescherming van mensenrechten, dat is waar Europa voor moet staan. Wanneer ik me Europeaan noem, geef ik ook uiting aan mijn hoop op gelijkwaardigheid.
Ik ben enorm geprivilegieerd omdat ik naar hier ben gekomen en mijn toekomst kon opbouwen in een veilige omgeving. Maar ik werd en word nog geregeld geconfronteerd met struikelblokken die niet stroken met de Europese verdragen.
Oorlog kon ik ontvluchten, racisme en discriminatie spijtig genoeg niet. Als mensenrechtenactiviste strijd ik voor een wereld waarin mensen die gevlucht zijn, beschermd worden zonder dat ze het gevecht moeten aangaan met de demonen van ontmenselijking die door Europa waren. Maar laten we beginnen met een veilige haven te zijn voor mensen die op de vlucht zijn.
De burgeroorlog in Rwanda kon ik ontvluchten, racisme en discriminatie spijtig genoeg niet