BEN WEYTS: ‘VERROTTINGSSTRATEGIE BIJ DE LIJN? IK ZOU WEL DEBIEL ZIJN’
Zit De Lijn in overlevingsmodus? Minister van Mobiliteit Ben Weyts ziet dat anders. ‘Mensen die niet willen dat we ingrijpen, dát zijn de grafdelvers van ons openbaar vervoer.’
Het dossier over De Lijn dat De Standaard de voorbije dagen bracht, schetst het beeld van een overheidsbedrijf dat vierkant draait. Aanhoudende besparingen en een verkokerde, inefficiënte bedrijfscultuur hinderen het bedrijf in zijn kerntaak. De politiek gaat niet vrijuit. Velen verwijten de bevoegde minister van Mobiliteit Ben Weyts (NVA) nalatigheid, of erger nog, dat hij een verrottingsstrategie voert.
De minister pikt die verwijten niet. ‘Een verrottingsstrategie? Ik zou toch echt wel helemaal debiel zijn om het investeringsbudget in deze legislatuur te doen oplopen tot 1,2 miljard euro om het bedrijf kapot te krijgen?’
Dat is wel de overtuiging die binnen brede lagen van De Lijn leeft.
‘Maar waar halen ze dat? Het werkingsbudget blijft stabiel, het investeringsbudget is met 40 procent gestegen. We doen recordinvesteringen in nieuwe trams en bussen. De belastingbetaler krijgt meer waar voor zijn geld. De inkomsten uit vervoerbewijzen zijn toegenomen, wat meer adem ruimte creëert.’
De reiziger betaalt meer, maar de Vlaamse regering bespaart sinds 2010 elk jaar miljoenen in de dotatie voor De Lijn. Dat kunt u toch niet ontkennen?
‘Die ingrepen zijn nodig om de organisatie performant te krijgen. Als we dat niet doen, gaat in 2020 het licht uit, wanneer het bedrijf de toets met de privésector moet doorstaan. Verenigd links staat te roepen: je mag De Lijn niet efficiënter en performanter maken. Dát zijn de echte grafdelvers van ons openbaar vervoer.’
Niet alleen links zegt dat De Lijn op het bot zit. Dat zegt ook directeurgeneraal Roger Kesteloot. In de raad van bestuur groeit verzet tegen de besparingen.
‘Maar er is geen alternatief. Jullie maakten zelf de vergelijking met private vervoersmaatschappijen. Het is niet gemakkelijk met hen te concurreren. Het zou veel eenvoudiger zijn niet in te grijpen en dan nadien te roepen: “Eigen schuld, dikke bult!” Wij zijn moediger. Wij stomen De Lijn klaar voor de toekomst.’
Wordt de reiziger echt beter bediend? Er zijn meer bussen en trams, maar minder middelen en personeel om ermee te rijden of ze te onderhouden. Er zijn 400 chauffeurs minder dan in 2009.
‘Op die cijfers heb ik geen zicht. Wat ik wel weet, is dat we grotere trams en bussen inzetten, waardoor we meer reizigers kunnen vervoeren. We zetten in op openbaar vervoer waar er vraag naar is.’
Hoe pas je die redenering toe op het platteland? Daar is al zo hard gesnoeid in het aanbod dat ook de vraag is weggevallen.
‘Het heeft toch geen zin bussen te laten rondrijden waar vijf man op zit? Wij hebben enkele belbuslijnen geschrapt, omdat die 35 eu
ro tot 40 euro per rit per reiziger kosten. Voor dat geld kun je een taxi én een diner voor die mensen betalen. De Lijn heeft modellen waarmee het de vraag kan detecteren. Als lokale besturen meer capaciteit vragen, voorzien we in extra geld. Maar ze moeten wel kunnen bewijzen dat die vraag er is.’
Liegen burgemeesters in de Westhoek als ze zeggen dat er te hard gesnoeid werd in het aanbod?
‘Ik heb maar 15 belbussen geschrapt, waarvan geen enkele in WestVlaanderen. Ik ben niet verantwoordelijk voor wat in het verleden gebeurd is. Maar ik stel vast dat gemeentebesturen soms zelf bussen inleggen en daar na een paar jaar toch weer mee stoppen.’
Wat is uw visie over het aanbod van openbaar vervoer op het platteland? Hebben de mensen daar ook recht op een bus?
‘Daar kunnen de lokale besturen vanaf volgend jaar zelf over beslissen. In de nieuwe vervoersregio’s krijgen ze de kans samen met alle betrokken spelers te overleggen over de organisatie van mobiliteit. Ze krijgen zelf het bud get in handen om lokale lijnen te organiseren.’
De besturen vrezen dat ze dat lokale vervoer binnenkort zelf moeten betalen.
(geërgerd) ‘Waar halen ze dat? Ik heb dat nooit gezegd. Ik geloof wel dat zij het met hetzelfde budget beter kunnen dan De Lijn. Moet dat geld naar grote bussen gaan? Niet noodzakelijk. Misschien is het beter om de vele busjes die nu al rondrijden (voor ouderenvervoer of onderwijs, red.)
beter op elkaar af te stemmen. Dan kan je meer doen met dezelfde middelen.’
‘Ik vind het wel straf dat die burgemeesters nu al klagen dat het met dat budget niet zal lukken. Dat getuigt van weinig geloof in het eigen kunnen.’
Intussen is de reiziger almaar minder tevreden over De Lijn.
‘Het grote probleem is de stiptheid. Die neemt af door de groeiende drukte op de weg. Daarom hebben wij het budget voor doorstroming verdriedubbeld.’
Twee derde van dat geld gaat naar twee grote projecten.
‘Dat is een fundamentele beleidskeuze: we gaan niet allemaal losse kruispunten aanpakken, maar focussen op grote assen. Maar dat vraagt, met alle onteigeningen die erbij komen kijken, veel tijd en enorme investeringen.’
Het kan ook goedkoop: overal ter wereld krijgt openbaar vervoer voorrang aan de lichten.
‘Niet overdrijven, hè. Het is niet zo dat er in het buitenland geen problemen zijn.’
Kijk naar Bordeaux en veel andere Europese steden. Waarom kan dat bij ons niet?
‘Dat kan bij ons ook! We gaan er zelfs tien miljoen euro extra in investeren. We hebben in Leuven geëxperimenteerd met een radiosysteem dat de bussen ver op voorhand al kan detecteren en de lichten op groen zet. Dat was niet zo succesvol. We moeten die technologie verder op punt stellen.’
Is het niet vooral kwestie van politieke keuzes?
‘Inderdaad: het budget voor doorstroming is verdrievoudigd. Mijn opdracht was duidelijk: het liefst doorstroming voor iedereen, maar met prioriteit voor het openbaar vervoer.’
De auto zal langer moeten wachten?
‘Moet ik het nog eens herhalen? Met prioriteit voor het openbaar vervoer. Maar er is een verschil tussen uitsluiten en voorrang geven. Er is een verschil tussen stadsdelen of wegen afsluiten, en prioriteit geven aan de verkeerslichten. Ik probeer mensen te overtuigen om de wagen vaker te laten staan, vanuit de realistische visie dat het gros van ons de wagen altijd nodig zal hebben.’ Dit is de laatste aflevering van onze reeks over De Lijn. Lees alle artikels op www.standaard.be/delijn
‘Ik vind het wel straf dat die burgemeesters nu al klagen dat het met dat budget niet zal lukken. Dat getuigt van weinig geloof in het eigen kunnen’
‘Het zou veel eenvoudiger zijn niet in te grijpen en dan nadien te roepen: “Eigen schuld, dikke bult!” Wij zijn moediger’